Treść testamentu należy tak tłumaczyć, żeby zapewnić najpełniejsze urzeczywistnienie woli spadkodawcy.
Apolonia S. sporządziła własnoręczny testament, w którym w pierwszej części stwierdziła, że „za opiekę do końca życia” spadkobierczynią majątku czyni córkę Lidię S., „natomiast jeżeli nie ponosiłaby ciężaru opieki”, dziedziczą wszystkie dzieci, których było sześcioro. W drugiej części określiła ułamkowe części, w których będą dziedziczyły. Lidii S. wyznaczyła 2/7 spadku, pozostałym dzieciom po 1/7. W 2007 r. zmarła po krótkim pobycie w szpitalu. Przez cały czas była sprawna i w pełni władz umysłowych.

Interpretacja sądów

Przedmiotem spadku były dwie nieruchomości – dom i pawilon handlowy. W domu zameldowana była także Lidia S., choć przez kilka lat przebywała za granicą. Wróciła w 2004 r. Po śmierci Apolonii S. Lidia S. wystąpiła do sądu z wnioskiem o stwierdzenie nabycia spadku po matce. Uczestnikami postępowania były pozostałe dzieci lub ich następcy prawni.
Sąd I instancji orzekł, że do spadku zostały powołane wszystkie dzieci i odziedziczyły w częściach określonych przez spadkodawczynię. Oparł się na art. 948 kodeksu cywilnego, który określa zasady wykładni testamentu. Sąd II instancji oddalił apelację wnioskodawczyni, w której utrzymywała, że zastosowanie powinien mieć art. 962 kodeksu cywilnego. Stwierdzenie „natomiast jeżeli” jest warunkiem, a ten przepis mówi, że zastrzeżenie warunku lub terminu przy powołaniu spadkobiercy testamentowego uważane jest za nieistniejące. Oba sądy zinterpretowały też pojęcie „opieka” i uznały, że jest to działanie długofalowe, dotyczące osoby obłożenie chorej, która nie jest w stanie samodzielnie funkcjonować. Artykuł 948 k.c. zastosowano prawidłowo.

Skarga kasacyjna

Od tego postanowienia Lidia S. wniosła skargę kasacyjną. Jej pełnomocnik przed Sądem Najwyższym twierdził m.in., że pojęcie „opieka” oznacza także troskę, zajmowanie się, pomaganie, a dopiero na końcu opiekę nad chorym. Dlatego Lidia S. powinna odziedziczyć cały majątek.
Sąd Najwyższy oddalił skargę. W uzasadnieniu postanowienia podkreślił, że art. 948 k.c. jest przepisem ogólnym i jego zastosowanie w tej sprawie było prawidłowe. Gdyby spadkodawczyni chciała wyrazić swą wolę inaczej, miała na to wiele czasu. Mogła też za życia przedmiot spadku podarować córce. Warunek „natomiast” dotyczył pierwszej części testamentu, a nie tej, w której spadek konkretnie podzielono. Dlatego zakaz z art. 962 k.c. nie ma zastosowania. A rozważania na temat pojęcia „opieka” należało czynić najpóźniej przed sądem II instancji.
Sygn. akt IV CSK 524/09
Wykładnia testamentu
Z art. 948 par. 2 k.c. wynika, że jeżeli testament może być tłumaczony rozmaicie, należy przyjąć taką wykładnię, która pozwala utrzymać rozporządzenie spadkodawcy w mocy i nadać mu rozsądną treść.