Zwolnienie od kosztów sądowych udzielone w postępowaniu przed sądem powszechnym nie obejmuje postępowania kasacyjnego.
ORZECZENIE
Uchwała podjęta w składzie 7 sędziów to odpowiedź na pytania prawne postawione przez I prezesa Sądu Najwyższego. Sędziowie udzielając odpowiedzi na pierwsze z nich stwierdzili, że zwolnienie strony od kosztów sądowych przyznane w postępowaniu przed sądem powszechnym, nie obejmuje postępowania kasacyjnego. Ustosunkowując się do drugiego z pytań, stwierdzono, że pełnomocnictwo procesowe nie obejmuje z samego prawa umocowania do wniesienia skargi kasacyjnej i udziału w postępowaniu kasacyjnym. SN nadał uchwale moc zasady prawnej.
Wątpliwości I prezesa SN pojawiły się w związku z rozbieżnościami w orzecznictwie. Wnioskodawca wskazał m.in. na postanowienie Sądu Najwyższego, które stwierdza, że choć postępowanie kasacyjne stanowi szczególny tryb kontroli prawomocnego orzeczenia, to jednak toczy się w sprawie, w której udzielono zwolnienia od kosztów. Świadczy o tym tożsamość przedmiotu i stron postępowania.

Kasacja to nie trzecia instancja

Zdaniem prezesa to postanowienie przemawia za poglądem, że zwolnienie od kosztów sądowych, udzielone w toku postępowania przed sądem I lub II instancji, rozciąga się także na postępowanie kasacyjne. Z kolei w innych orzeczeniach uznano, że zwolnienie od kosztów sądowych udzielone w toku postępowania przed sądem powszechnym nie obejmuje postępowania kasacyjnego. SN bowiem stwierdzi, że postępowanie kasacyjnej, nie stanowi prostej kontynuacji postępowania przed sądem powszechnym, lecz stanowi nowe szczególne postępowanie kontrolne. Odpowiadając na te wątpliwości, sędziowie przypomnieli, że po zmianach kodeksu postępowania cywilnego z 2004 roku kasacja zastąpiona została skargą kasacyjną i stanowi od tego momentu nadzwyczajny środek zaskarżenia. W następstwie tych zmian postępowanie kasacyjne utraciło charakter postępowania w III instancji, a skarga kasacyjna wnoszona poza tokiem instancji stała się instrumentem kontroli zgodności z prawem prawomocnych orzeczeń wydawanych przez sądy powszechne. Tak więc cel i przedmiot postępowania przed SN są inne niż przed sądem powszechnym.
Sąd Najwyższy nie rozstrzyga sprawy ani nie osądza osób oraz zgłaszanych przez nie roszczeń, lecz wyłącznie kontroluje legalność zaskarżonego orzeczenia. Sędziowie uznali więc, że zwolnienia strony od kosztów sądowych, przyznanego w postępowaniu przed sądem powszechnym, nie można rozciągać na postępowanie kasacyjne.

Zakres pełnomocnictwa

Druga kwestia dotyczyła zakresu udzielonego pełnomocnictwa procesowego. SN wskazał, że źródłem rozbieżnych poglądów na ten temat, jest m.in. różne pojmowanie terminu sprawa. Sędziowie przyjęli zasadę, że skoro pojęcie sprawy, jako zespołu czynności procesowych stron i sądu, rozciąga się między wniesieniem pozwu a uprawomocnieniem się orzeczenia co do istoty lub w inny sposób kończącego postępowanie, to do zakresu pełnomocnictwa procesowego nie wchodzą czynności procesowe podejmowane po uprawomocnieniu się orzeczenia.
Uchwała SN, sygn. akt III CZP 142/07