W wyroku orzekającym rozwód sąd nie może orzec eksmisji małżonka, któremu przysługuje lokatorskie spółdzielcze prawo do lokalu mieszkalnego, jeżeli stanowi on jego majątek osobisty.
ORZECZENIE
W czerwcu 2007 r. sąd orzekł rozwód Sylwii Z. z Konradem Z. z winy męża. Ponieważ w pozwie kobieta żądała także orzeczenia eksmisji męża z lokalu spółdzielczego, sąd uwzględnił jej wniosek. Ustalił, że mężczyzna stosował wobec rodziny przemoc fizyczną i psychiczną, wielokrotnie interweniowała policja, w rezultacie był prawomocnie skazany za znęcanie się nad rodziną. Konrad Z. odwołał się od tego wyroku, podnosząc zarzut naruszenia art. 58 par. 2 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (k.r.i o.). Twierdził, że sąd błędnie przyjął, iż wraz z żoną zajmował wspólne mieszkanie, a tylko on jest członkiem spółdzielni, a mieszkanie odziedziczył po babce jeszcze przed ślubem. Niezależnie od tego uważa, że sąd nie mógł orzec eksmisji w wyroku rozwodowym, bo w tej sprawie toczy się odrębne postępowanie z powództwa Sylwii Z.
Przy rozpatrywaniu apelacji sąd II instancji powziął poważne wątpliwości, z którymi zwrócił się do Sądu Najwyższego. Zapytał, czy w świetle art. 58 par. 2 k.r.i o. dopuszczalne jest orzeczenie w wyroku rozwodowym eksmisji małżonka, któremu przysługuje lokatorskie spółdzielcze prawo do lokalu mieszkalnego, stanowiące jego majątek osobisty. W uzasadnieniu podkreślił, że wspomniany przepis może dotyczyć wyłącznie wspólnego mieszkania zajmowanego przez rozwodzących się. W wytycznych z 13 stycznia 1978 r. (III CZP 30/97) SN stwierdził, że pojęcie wspólnego mieszkania należy różnicować w zależności od tego, czy orzeczenie dotyczy sposobu korzystania z mieszkania, eksmisji czy podziału mieszkania albo przyznania go jednemu z małżonków. Przy eksmisji pojęcie to jest węższe, bo nie obejmuje mieszkania należącego do majątku odrębnego małżonka, przeciwko któremu skierowane jest żądanie orzeczenia jej. Nie ulega wątpliwości - zdaniem sądu - że celem art. 58 par. 2 k.r.i o. jest szeroko rozumiany interes ro-dziny. W wyroku z 2 czerwca 2000 r. (II CKN 670.2000) SN uznał, że przepis ten odnosi się do wszystkich postaci korzystania z lokalu i nie uzależnia orzeczenia eksmisji od tytułu jego zajmowania, ale zawartych w nim przesłanek.
Ale we wspomnianych wytycznych SN podkreślił także, że orzeczenie eksmisji nie może pozostawać w wyraźnej sprzeczności z innymi przepisami. Wobec tego nie można uwzględnić żądania małżonka, któremu nie przysługuje tytuł prawny do lokalu. Ale w omawianej sprawie małżonek był prawomocnie skazany za znęcanie się nad rodziną, wobec tego jego zachowanie dawałoby podstawę do orzeczenia eksmisji.
W odpowiedzi na te wątpliwości 23 lipca 2008 r. SN orzekł, że w wyroku orzekającym rozwód nie można orzec eksmisji małżonka, któremu przysługuje lokatorskie spółdzielcze prawo do lokalu mieszkalnego, stanowiące jego majątek osobisty (art. 58 par. 2 k.r.i o.).
Sygn. akt III CZP 734/08
ŻĄDANIE EKSMISJI
Z art. 58 par. 2 k.r.i o. wynika, że jeżeli małżonkowie zajmują wspólne mieszkanie, sąd w wyroku rozwodowym orzeka także o sposobie korzystania z tego mieszkania przez czas wspólnego w nim zamieszkiwania rozwiedzionych małżonków. W wypadkach wyjątkowych, gdy jeden z małżonków swym rażąco nagannym postępowaniem uniemożliwia wspólne zamieszkiwanie, sąd może nakazać jego eksmisję na żądanie drugiego małżonka.