Przeciwko osobie zmarłej, która bezpośrednio z bankiem zawarła umowę kredytu, bank nie ma prawa wystawić bankowego tytułu wykonawczego po jej śmierci - orzekł Sąd Najwyższy.
ORZECZENIE
Raiffeisen Bank, jako wierzyciel, wystąpił z wnioskiem do sądu o nadanie klauzuli wykonalności bankowemu tytułowi wykonawczemu, wystawionemu przeciwko zmarłemu Wacławowi B. We wniosku tym zaznaczył, że obowiązek ten ma przejść na spadkobierców - żonę i dwóch synów. Chodziło o niespłacone raty kredytu.
Bank twierdził, że art. 98 ust. 2 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe (tj. Dz.U. z 2002 r. nr 72, poz. 665) rozszerza określony w art. 97 ustawy uproszczony tryb dochodzenia roszczeń na osoby, na które przeszedł obowiązek spełnienia świadczenia m.in. w wyniku spadkobrania.
Sąd I instancji oddalił wniosek. Uznał, że zgodnie z art. 96 i 97 prawa bankowego niedopuszczalne było wystawienie bankowego tytułu egzekucyjnego po śmierci dłużnika, który bezpośrednio z bankiem dokonywał czynności, a więc zawierał umowę kredytu. Z chwilą śmierci przestał on bowiem być dłużnikiem, a tytuł wystawiono później.

Zażalenie banku

Na to postanowienie bank wniósł zażalenie. Zdaniem skarżącego, z art. 97 ust. 1 prawa bankowego wynika zasada, zgodnie z którą sąd może nadać klauzulę wykonalności bankowemu tytułowi egzekucyjnemu wyłącznie przeciwko osobie, która bezpośrednio z bankiem dokonywała czynności. Jednak art. 98 ust. 2 jest odstępstwem od tej reguły i rozszerza obowiązek spełnienia świadczenia między innymi również na spadkobierców. W wyniku tego stroną postępowania nie jest zmarły dłużnik, ale jego następcy prawni.

Wątpliwości prawne sądu

Przy rozpatrywaniu zażalenia sąd II instancji uznał, że w sprawie wystąpiło zagadnienie prawne, które powinien rozstrzygnąć Sąd Najwyższy. Zwrócił się więc z pytaniem, czy na postawie art. 98 ust. 2 prawa bankowego bank jest uprawniony do wystawienia po śmierci osoby, która bezpośrednio z bankiem dokonywała czynności bankowej, bankowego tytułu wykonawczego, z wymienieniem w nim jako dłużnika wyłącznie tej osoby? W uzasadnieniu pytania podkreślił, że w doktrynie i orzecznictwie określono przynajmniej trzy rozwiązania.

Trzy rozwiązania

Pierwsze, że art. 98 ust 2 stanowi podstawę do wystawienia przez bank bankowego tytułu wykonawczego przeciwko następcom prawnym dłużnika. Drugie, że przepis ten stanowi podstawę do wystawienia takiego tytułu przeciwko dłużnikowi, który z bankiem dokonywał czynności także po jego śmierci z zaznaczeniem, że obowiązek ten przechodzi na oznaczone osoby trzecie. Wreszcie trzecie, że art. 98 ust. 2 stanowi podstawę do wystawienia przeciwko dłużnikowi, który z bankiem dokonywał czynności także po jego śmierci. Sąd pytający uważał, że nie można jednoznacznie określić, która z tych koncepcji jest właściwa.
W odpowiedzi Sąd Najwyższy podjął następującą uchwałę: bank nie jest uprawniony do wystawienia bankowego tytułu egzekucyjnego przeciwko osobie, która bezpośrednio z bankiem dokonała czynności bankowej, po śmierci tej osoby.
Sygn. akt III CZP 132/08
PRZEJŚCIE OBOWIĄZKU SPEŁNIENIA ŚWIADCZENIA
Z art. 98 ust. 2 prawa bankowego wynika, że jeżeli po dokonaniu czynności bankowej obowiązek spełnienia świadczenia przeszedł na inne osoby m.in. w wyniku spadkobrania, podstawą egzekucji może być tytuł wykonawczy oparty na bankowym tytule egzekucyjnym opatrzonym w sądową klauzulę wykonalności, nadaną przez sąd przeciwko tym osobom.