Prowadzone jest wobec mnie postępowanie administracyjne. Grozi mi dotkliwa kara pieniężna. Próbowałam tłumaczyć urzędnikom, że złamałam prawo nieświadomie, ale pracownicy administracji zbywają tę argumentację. Przecież nie może być tak, że będę musiała zapłacić karę, gdy tak naprawdę przypadkiem uchybiłam obowiązującemu prawu – żali się pani Aldona.
Sankcje o charakterze administracyjnym są wymierzane sprawnie i w związku z tym wprowadza się je do coraz większej liczby aktów prawnych, gdzie zastępują sankcje o charakterze karnym. Szybkość wymierzania kar administracyjnych bierze się właśnie z tego, że w postępowaniu poprzedzającym ich nałożenie badanych jest mniej przesłanek aniżeli w przypadku wykroczeń lub przestępstw. Mówiąc wprost: w postępowaniu administracyjnym urzędnik stwierdza stan niezgodności z prawem i wymierza za to karę. Bada się jedynie przesłankę obiektywną, a więc to, że doszło do naruszenia przepisów.
Tłumaczenia osoby, która dopuściła się naruszenia, że jest bez winy, bo np. się pomyliła, nie są brane po uwagę, gdyż jest to przesłanka subiektywna, a takich nie analizuje się w postępowaniu administracyjnym. Jest to element, który odróżnia karę administracyjną od tej, która jest nakładana w postępowaniu wykroczeniowym lub też karnym. W tym drugim przypadku trzeba bowiem potwierdzić nie tylko, że doszło do naruszenia przepisów, ale również dlaczego tak się stało. Należy również wykazać winę (umyślną bądź nie) sprawcy.
Taka konstrukcja kar administracyjnych nie budzi wątpliwości prawnych, więc działanie urzędników w sytuacji opisanej przez czytelniczkę jest prawidłowe. Warto w tym miejscu przywołać choćby orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego (sygn. akt Kp 4/09), który wypowiedział się o istocie kar administracyjnych: „Kary administracyjne są (...) stosowane automatycznie, z mocy ustawy, z tytułu odpowiedzialności obiektywnej. Element subiektywny (wina), a nawet świadomość dotycząca czynu nie mają znaczenia dla ukarania. Kary administracyjne mają przede wszystkim znaczenie prewencyjne (...)”.
Podstawa prawna
Ustawa z 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 267 ze zm.) oraz ustawy szczególne zawierające przepisy dot. wysokości kar administracyjnych.