Moja matka jest jedyną właścicielką dobrze prosperującej firmy handlowej. Zajmuje się też bieżącym jej zarządzaniem. Ja, jej jedyna córka, miałam w przyszłości otrzymać to przedsiębiorstwo w formie darowizny. W tym celu ukończyłam nawet studia o określonym profilu. Potem zaś zaczęłam pracować w przedsiębiorstwie matki. Gdy jednak postanowiłam wstąpić w związek małżeński, matka oświadczyła, że w żadnym wypadku nie zaakceptuje mojego przyszłego męża. Zagroziła też, że jeżeli postąpię wbrew jej woli, to mnie wydziedziczy. Czy z tego powodu matka faktycznie może pozbawić mnie prawa do majątku – pyta czytelniczka
Spadkodawca może w testamencie pozbawić dzieci zachowku (czyli wydziedziczyć je), ale tylko w ściśle określonych sytuacjach. Może to nastąpić wtedy, gdy osoba uprawniona do zachowku:
● wbrew woli spadkodawcy postępuje uporczywie w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego;
● dopuści się względem spadkodawcy albo jednej z najbliższych mu osób umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności albo rażącej obrazy czci;
● uporczywie nie dopełnia względem spadkodawcy obowiązków rodzinnych.
Wydziedziczenia nie wprowadzono po to, żeby spadkodawca mógł wymuszać na bliskiej osobie określone postępowanie, zwłaszcza w sprawach bardzo osobistych – przykładowo decydować o tym, kogo córka powinna wybrać na męża. Nie można więc zawrzeć w testamencie skutecznego postanowienia, że córka zostaje wydziedziczona, ponieważ wybrała sobie na męża osobę, której nie akceptuje matka. Jeżeli jednak taki zapis znalazłby się w testamencie, to można go zakwestionować z prawnego punktu widzenia.
Oznacza to, że zgodnie z obowiązującymi przepisami spadkodawca nie może swobodnie pozbawiać najbliższych prawa do zachowku. Biorąc jednak pod uwagę obowiązujące przepisy, nawet w przypadku gdyby matka nie zaakceptowała małżonka córki, to jednak córka powinna starać się utrzymywać z matką możliwie jak najlepsze kontakty. Chodzi o to, żeby dokładała wszelkich starań w celu należytego wypełniania obowiązków rodzinnych wobec swojej matki. Wtedy bowiem nie wystąpią powody uzasadniające ewentualne wydziedziczenie.
Podstawa prawna
Art. 1008 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 121 ze zm.).