Obywatele spoza UE mogą wjechać na jej teren, nawet jeśli przedstawią kilka niespójnych dokumentów. Przykładowo dwa paszporty: jeden aktualny i drugi nieaktualny, ale z wiążącą wizą
W październiku 2010 roku obywatel Indii podróżował z Moskwy do Rygi liniami lotniczymi Air Baltic. Podczas kontroli granicznej na lotnisku w Rydze okazał ważny paszport indyjski bez wizy i unieważniony indyjski paszport, w którym umieszczona była ważna wiza jednolita (umożliwiająca wjazd na teren wszystkich krajów UE) wydana przez Włochy. Jednak zakazano mu wjazdu na teren Łotwy, twierdząc, że nie ma ważnej wizy. Oprócz tego administracja łotewska nałożyła na Air Baltic grzywnę 2000 łatów łotewskich (ok. 2850 euro) za przewiezienie na Łotwę osoby bez dokumentów podróży koniecznych do przekroczenia granicy.
Linie lotnicze nie chcą płacić 2000 łatów
Air Baltic skierowała sprawę do łotewskiego sądu. Okręgowy sąd administracyjny zwrócił się do Trybunału Sprawiedliwości UE z pytaniem, czy unieważnienie paszportu pociąga za sobą automatycznie nieważność wizy jednolitej, umieszczonej w tym paszporcie, a wydanej przez jedno z państw członkowskich Unii.
Trybunał miał również rozstrzygnąć, czy zgodnie z kodeksem granicznym Schengen i kodeksem wizowym wjazd na teren Unii dla obywateli innych państw jest możliwy tylko wówczas, gdy mają ważną wizę w ważnym paszporcie, a także czy Łotwa może mieć taki warunek w przepisach krajowych.
W wyroku ogłoszonym 4 września 2014 roku (C-575/12) TSUE orzekł, że zgodnie z kodeksem wizowym wizę unieważnić mogą jedynie organy państwa członkowskiego, które ją wydały. Wynika stąd, że unieważnienie paszportu przez władze indyjskie nie może powodować z mocy prawa unieważnienia lub cofnięcia wizy wydanej przez Włochy.
Odpowiadając na pytanie, czy wjazd na terytorium Unii jest możliwy jedynie w sytuacji, gdy podróżny przedstawia ważną wizę w ważnym paszporcie, trybunał przypomniał, że zgodnie z kodeksem granicznym Schengen wjazd obywateli państw trzecich na terytorium Unii jest uzależniony od spełnienia dwóch warunków: ważnego dokumentu podróży oraz posiadania ważnej wizy.
Podwójna kontrola
Trybunał stwierdził, że przy ustanawianiu tych przepisów nie chodziło o wykluczenie wszelkich możliwości wjazdu na terytorium Unii. Zgodnie bowiem z kodeksem wizowym – argumentował trybunał – wiza może być umieszczona na oddzielnym blankiecie (a nie w dokumencie podróży). Ponadto formularz, który organy kontroli granicznej muszą wypełnić w celu upewnienia się, że spełnione zostały warunki wjazdu, nie zawiera żadnej rubryki pozwalającej na uzasadnienie odmowy wjazdu tym, że ważna wiza nie jest umieszczona w ważnym dokumencie podróży.
Wreszcie trybunał orzekł, że okazanie dwóch różnych dokumentów podróży nie oznacza, że organy kontrolne nie mogą dokonać tych kontroli z uwzględnieniem informacji z obu z nich. Trybunał uznał, że ważne wizy nie muszą być koniecznie umieszczone w ważnym dokumencie podróży.
Zatem Łotwa nie mogła uzależnić wjazdu obywatela państwa trzeciego od faktu posiadania ważnej wizy w ważnym dokumencie podróży.
Trybunał zaznaczył także, że państwa członkowskie UE nie dysponują zakresem swobodnego uznania pozwalającym im odmówić wjazdu obywatelowi państwa trzeciego na podstawie warunku, który nie jest przewidziany w kodeksie granicznym Schengen. W związku z tym żaden z przepisów tego kodeksu nie pozwala państwom członkowskim na ustanowienie dodatkowych warunków wjazdu, bo wykaz tych warunków zawartych w kodeksie został wyczerpany.