Posiadacze gruntów rolnych chcąc zwiększyć wartość swoich działek mogą ubiegać się o ich odrolnienie. Skuteczne przeprowadzenie tego procesu, wraz z wyłączeniem terenu z produkcji rolnej, gwarantuje bowiem możliwość m. in. ubiegania się o pozwolenie na budowę domu.

Odrolnienie to zmiana przeznaczenia gruntu w planie zagospodarowania przestrzennego gminy. Warto przy tym zaznaczyć jednak, że nie wszystkie jednostki samorządu terytorialnego taki plan posiadają. Gdy plan zagospodarowania przestrzennego nie został uchwalony przez radę gminy, zmiany nanoszone są poprzez ustalenie warunków zabudowy.

Odrolnienie odbywa się na podstawie przepisów o ochronie gruntów leśnych i rolnych

Zgodnie z Ustawą o ochronie gruntów leśnych i rolnych na cele nierolnicze mogą zostać przeznaczone przede wszystkim grunty oznaczone w ewidencji jako nieużytki, a w sytuacji ich braku inne grunty o najniższej przydatności rolniczej.

Zagospodarowanie przestrzenne gminy – wniosek o zmianę

Przeznaczenie gruntów zlokalizowanych na terenie gminy określane jest przez miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego. Dokument ten ustalany jest w trybie określonym w przepisach o planowaniu i zagospodarowania przestrzennym. Ma charakter prawa miejscowego, czyli jest powszechnie obowiązujący na terenie określonej jednostki samorządu.

W celu wprowadzenia zmian w obowiązującym planie należy złożyć wniosek o zmianę przeznaczenia określonego gruntu rolnego. Wniosek taki składa się na ręce wójta, burmistrza lub prezydenta miasta. Dokument wymaga stosownego uzasadnienia, dlatego podkreślić trzeba w nim, iż grunty nie będą przez osobę starającą się o odrolnienie uprawniane i mają znikomą użyteczność rolną. Co więcej zaznaczyć należy, że dany grunt jest gruntem rolnym jedynie formalnie (np. leży w na terenie miasta), a w przypadku zakupu działki rolnej – że kupował ją z myślą o zabudowaniu.

Wraz z wnioskiem należy przedstawić wypis i wyrys plany zagospodarowania przestrzennego oraz dokument potwierdzający własność nieruchomości lub odpis z księgi wieczystej

Warto podkreślić, iż jeśli chodzi o użytki rolne określone w klasach I-III to zgodę na ich odrolnienie musi wyrazić minister rolnictwa. Sytuacja ta jednak już niebawem może ulec zmianie - Senat przyjął bowiem ustawę z 10 czerwca 2014 r. o zmianie ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych (przekazana do podpisu przez prezydenta), która przewiduje, że będzie można zmienić przeznaczenie nieruchomości bez aprobaty resortu rolnictwa w przypadku, gdy obszar gruntów, który ma służyć celom innym niż rolnicze i leśne, nie przekracza łącznie 0,5 ha.

Wprowadzone przez nowe przepisy zmiany częściowo przywracają stan obowiązujący przed nowelizacją przepisów z 26 maja 2013 r. Wtedy zmiana przeznaczenia gruntów rolnych należących do klas najwyższych nie wymagała zgody ministra rolnictwa, jeśli ich powierzchnia nie przekraczała 0,5 ha oraz miała charakter zwarty.

Czekająca na podpis prezydenta ustawa nie wprowadza jednak wymogu zwartości gruntów, gdyż budził on trudności interpretacyjne.

O zgodę na odrolnienie działki do ministra rolnictwa występuje odpowiednio wójt, burmistrz lub prezydent miasta, a nie sam zainteresowany

Odrolnienie to nie wszystko

W celu uzyskania pozwolenia na budowę domu na terenach pierwotnie rolnych nie zawsze wystarczy dokonać jedynie odrolnienia działki. Często konieczne będzie również wyłączenie działki z produkcji rolnej. Jeśli sprawa dotyczy ziemi najwyższej jakości, czyli tej należącej do klas I, II, IIIa i IIIb oraz gruntów klasy IV, IVa, IVb, V i VI wytworzonych z gleb pochodzenia organicznego, niezbędne będzie uzyskanie zgody wydziału geodezji lub gospodarki nieruchomościami starostwa powiatowego. W przypadku gruntów należących do klasy IV, IVa, IVb zgoda wymagana jest tylko wtedy, gdy na obszarze danej gminy obowiązuje uchwała o ochronie takich gruntów. Zaznaczyć należy przy tym, że wyłączenie działki z produkcji rolnej nie jest w ogóle wymagane w stosunku użytków rolnych klasy IV, IVa, IVb, V i Vi wytworzonych z gleb pochodzenia mineralnego.

Do wniosku o wyłączenie z produkcji rolnej należy dołączyć: akt notarialny lub odpis z księgi wieczystej potwierdzający tytuł własności do nieruchomości, wypis z planu zagospodarowania, wypis z rejestru gruntów wraz z odbitką mapy ewidencyjnej oraz mapę z planem zagospodarowania działki (planowaną inwestycją) i oznaczeniem terenu objętego wyłączeniem