Zwierzęta doświadczalne mają być lepiej chronione. Taka zmiana znalazła się w założeniach do projektu ustawy o ochronie zwierząt wykorzystywanych do celów naukowych lub edukacyjnych (Dz.U. z 2019 r. poz. 1392) przygotowanych przez resort nauki.
To konsekwencja zainicjowanego przez Komisję Europejską (KE) postępowania formalnego wobec Polski dotyczącego nieprawidłowej transpozycji do prawa krajowego przepisów dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2010/63/UE z 22 września 2010 r. w sprawie ochrony zwierząt wykorzystywanych do celów naukowych. KE sprawdziła bowiem kwestię implementacji tych regulacji do polskiego prawa i skierowała do naszych władz wezwanie do usunięcia uchybień.
Projektodawcy tłumaczą, że nowelizacja wynika również z potrzeby dostosowania ustawy do aktualnych regulacji zawartych w innych przepisach oraz do warunków i potrzeb społecznych.
Nowelizacja ma przede wszystkim poszerzyć zakres zastosowania zasady zastąpienia, ograniczenia i udoskonalenia (tzw. zasady 3R – z ang. Reduce, Reuse, Recycle), która odnosi się do polepszenia bytu i humanitarnego traktowania zwierząt doświadczalnych, w tym zwierząt laboratoryjnych, używanych podczas wszelkiego rodzaju doświadczeń naukowych i testów medycznych. W obecnie obowiązującej ustawie obowiązek jej stosowania obejmuje wyłącznie wykorzystywanie zwierząt do celów naukowych lub edukacyjnych, a zgodnie z intencją prawodawcy unijnego powinien dotyczyć również hodowli zwierząt przeznaczonych do wykorzystania w tych celach i opieki nad nimi.
Podobnie jest w przypadku regulacji dotyczących warunków i wymogów uśmiercania zwierząt. Obowiązek uśmiercania przez odpowiednio wykwalifikowaną osobę za pomocą dopuszczalnych metod dotyczy dziś zwierząt wykorzystywanych w procedurach oraz uśmiercanych w celu pobrania do badań ich tkanek lub narządów. Zdaniem projektodawców ustawa powinna zabezpieczać standardy uśmiercania wszystkich zwierząt, które objęte są jej zakresem, w tym także zwierząt hodowanych do takich celów.
Skorygowana zostanie również kwestia stosowania wczesnego i humanitarnego zakończenia procedury, ponieważ obecne brzmienie przepisu nie gwarantuje, że uśmiercenie zostanie zastosowane rzeczywiście jak najwcześniej, aby można było zapobiec zbędnemu bólowi i cierpieniu zwierzęcia, przy jednoczesnym spełnieniu celów badania.
Etap legislacyjny
Projekt opublikowany w wykazie prac legislacyjnych Rady Ministrów