Zakład Ubezpieczeń Społecznych stwierdził podleganie ubezpieczeniom przez małżonkę jako osobę współpracującą przy mojej działalności gospodarczej. Zdaniem ZUS świadczą o tym podpisywane wspólnie umowy kredytowe, leasingu itp., ale przecież żona musiała je podpisywać, bo mamy wspólność majątkową. Poza tym żona sporadycznie mi pomagała, gdy inny pracownik był nieobecny. Czy mam szansę na zmianę decyzji w sądzie?
Osoba współpracująca została zdefiniowana w art. 8 ust. 11 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (dalej: ustawa systemowa), zgodzie z którym za współpracowników osób prowadzących pozarolniczą działalność uważa się małżonka, dzieci własne, dzieci drugiego małżonka i dzieci przysposobione, rodziców, macochę i ojczyma oraz osoby przysposabiające, jeżeli pozostają z nimi we wspólnym gospodarstwie domowym i współpracują przy prowadzeniu tej działalności lub wykonywaniu umowy agencyjnej lub umowy-zlecenia. Nie dotyczy to osób, z którymi została zawarta umowa o pracę w celu przygotowania zawodowego.
W opisywanej sytuacji kluczowe jest więc ustalenie, czy czynności wykonywane przez małżonkę przedsiębiorcy na rzecz prowadzonej przez niego działalności pozwalają uznać tę osobę za osobę współpracującą.
Sąd Najwyższy w postanowieniu z 29 maja 2019 r., sygn. akt II UK 216/18, wskazał, że cechy konstytutywne pojęcia „współpraca przy prowadzeniu działalności gospodarczej” to występujące łącznie:
1) istotny dla działalności gospodarczej ciężar gatunkowy działań współpracownika, które to działania nie mogą mieć charakteru wtórnego; muszą pozostawać w bezpośrednim związku z przedmiotem podjętej działalności oraz muszą charakteryzować się pewną systematycznością, stabilnością i zorganizowaniem;
2) znaczący czas i częstotliwość podejmowanych robót.
Ponadto za współpracującego przy prowadzeniu działalności pozarolniczej można uznać tylko taką osobę, która na rzecz tej działalności wykonuje prace takiego rodzaju, rozmiaru i częstotliwości, że mają one wymiar ekonomiczny i organizacyjny na tyle istotny, iż mogą być postrzegane jako współpraca przy prowadzeniu tej działalności.
Pomocne może okazać się orzeczenie Sądu Okręgowego w Gliwicach z 27 kwietnia 2017 r., sygn. akt IX U 2223/16. W zbliżonym stanie faktycznym sąd uznał, że o statusie współpracy przy prowadzeniu działalności nie mogą przesądzać takie kwestie, jak podpisywanie umów kredytowych, leasingu, co tak naprawdę było konsekwencją małżeńskiej wspólności majątkowej między przedsiębiorcą a jego małżonką. W orzeczeniu tym wskazano nadto, że ubezpieczona, co prawda, miała udział w prowadzeniu działalności gospodarczej przez męża z uwagi na małżeńską wspólność majątkową, jednak nie wykonywała pracy na rzecz zainteresowanego jako osoba współpracująca przy prowadzeniu działalności gospodarczej, przy jednoznacznym stwierdzeniu przez sąd braku występowania konstytucyjnych cech tejże współpracy. Finalnie skutkowało to zmianą decyzji ZUS i uznaniem, że małżonka nie podlega ubezpieczeniom jako osoba współpracująca przy prowadzeniu działalności gospodarczej.
Można więc przyjąć, że i w opisywanej sytuacji decyzja ZUS zostanie zmieniona, a przedsiębiorca nie będzie musiał odprowadzać za żonę składek jak za współpracownika.
Podstawa prawna
• art. 6 ust. 1 pkt 5, art. 8 ust. 11 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 300; ost.zm. Dz.U. z 2019 r. poz. 1818).
