Minimum 2,4 tys. zł jednorazowego świadczenia dostaną osoby, które w latach 1939–1956 przymusowo deportowano w głąb Związku Radzieckiego – wynika z projektu ustawy skierowanej do Sejmu przez Kancelarię Prezydenta RP.
Na wsparcie mogą liczyć osoby, które przebywały w niewoli, w obozach internowania, więzieniach czy gułagach. O ile nie dostały wcześniej z tego tyłu zadośćuczynienia lub odszkodowania od Skarbu Państwa na podstawie ustawy o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 2099).
Od 1991 r. na podstawie tych przepisów wypłacono odszkodowania prawie 70 tys. sybiraków, w średniej wysokości nieco ponad 16 tys. zł. Jednak dotychczasowe rekompensaty wypłacane przez państwo z tytułu prześladowań ze strony okupantów nie objęły wszystkich polskich zesłańców.
Według wyliczeń Kancelarii Prezydenta dzięki nowej ustawie – o świadczeniu pieniężnym dla osób przebywających w latach 1939 – 1956 na zesłaniu lub deportacji w Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich – wsparcie uzyska kolejnych 24,6 tys. osób. Jego wysokość będzie uzależniona od czasu spędzonego na zsyłce (200 zł za każdy pełny miesiąc, nie mniej jednak niż 2,4 tys. zł). Według szacunków twórców projektu wysokość średniego świadczenia wyniesie 13,2 tys. zł. Zakładając, że wszyscy uprawnieni wystąpią o wsparcie, całościowe koszty dla budżetu państwa wyniosą ok. 325 mln zł.
Pieniądze te będą wolne zarówno od egzekucji, jak i opodatkowania. Nie będą także brane pod uwagę przy wyliczaniu dochodu, od wysokości którego uzależnione jest otrzymywane innych świadczeń.
Inicjatywa legislacyjna głowy państwa jest odpowiedzią na postulaty Związku Sybiraków. Zwrócił on prezydentowi uwagę, że wielu byłych zesłańców dożywa ostatnich dni w bardzo trudnych warunkach, a ich sytuację pogarszają choroby i urazy psychiczne sprzed lat.
By otrzymać pomoc na podstawie projektowanych przepisów, trzeba będzie złożyć wniosek w oddziale Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (właściwym ze względu na miejsce zamieszkania). I dołączyć decyzję szefa Urzędu ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych potwierdzającą fakt zesłania na terytorium ZSRR oraz oświadczenie o nieuzyskaniu wcześniej odszkodowania na podstawie innych przepisów.
To już trzecia próba przyjęcia ustawy o pomocy sybirakom. Wcześniej projekty w tej sprawie składali prezydent Lech Kaczyński (w 2009 r.) i posłowie Prawa i Sprawiedliwości (w 2013 r.).
Ustawa ma wejść w życie 30 dni od ogłoszenia.
Etap legislacyjny
Projekt skierowany do Sejmu