Ustawa z 11 stycznia 2018 r. o zmianie niektórych ustaw w celu zwiększenia udziału obywateli w procesie wybierania, funkcjonowania i kontrolowania niektórych organów publicznych [wyciąg, cz. 9 - ostatnia] (Dz.U. z 2018 r. poz. 130).
Za cztery dni odbędzie się pierwsza tura wyborów samorządowych. O fotel radnego w gminie zawalczy 119 028 kandydatów, a w miastach na prawach powiatu 14 455 osób. Z kolei o mandat w radach powiatów ubiega się 41 213 osób, a w sejmikach województw – 7075 osób. Na włodarzy natomiast startować będzie ok. 6600 osób. W sumie wybierzemy 1547 wójtów, 823 burmistrzów i 107 prezydentów. Tam, gdzie 21 października nie uda się ich wybrać, 4 listopada odbędzie się druga tura. Tyle statystyki przed decydującym starciem.
Najwyższy czas na zapoznanie się z dużą nowelizacją kodeksu wyborczego z 11 stycznia 2018 r., którą omawiamy od kilku miesięcy. W tym numerze publikujemy ostatnią część komentarza. Na początku wyjaśnione zostały przepisy dotyczące zasad rejestracji list kandydatów. Muszą one być poparte podpisami mieszkańców, ale nie ma konieczności, by w wykazie były nazwiska i imiona zgłaszanych pretendentów, tak jak do tej pory. Ustawodawca zapomniał jednak zmienić lub uchylić rozporządzenie prezesa Rady Ministrów z 30 sierpnia 2002 r. w sprawie wzoru wykazu osób popierających listę kandydatów do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw (Dz.U. nr 139, poz. 1168). Akt ten określa formularz wykazu – z rubryką, w której te dane należy wpisać. Rozporządzenie to cały czas obowiązuje.
Komentowana nowelizacja przewiduje więcej czasu na druk i rozplakatowanie na obszarze gminy obwieszczenia o zarejestrowanych listach kandydatów. Dotychczas musiało to nastąpić najpóźniej w 20. dniu przed wyborami. Obecnie termin ten upływa w 15. dniu przed wyborami. Zgodnie z kalendarzem wyborczym tegorocznej elekcji termin ten wypadał na 8 października.
Dużo kontrowersji wywołała zmiana podmiotu zarządzającego druk kart do głosowania. Niektórzy samorządowcy uznali, że nowela zwolniła ich z tego obowiązku. Ich wątpliwości zmusiły Państwową Komisję Wyborczą do zabrania głosu na ten temat. PKW stwierdziła, że nowelizacja prawa wyborczego nie oznacza, że ustawodawca nałożył na komisarza wyborczego lub na urzędnika wyborczego obowiązek zamówienia druku kart do głosowania, podpisania umowy z drukarnią itp. To nadal pozostaje w gestii samorządu.
W dalszej części komentarza szeroko omówiony został sposób podziału mandatów w każdym okręgu wyborczym pomiędzy listy kandydatów w wyborach do rady w gminie liczącej powyżej 20 tys. mieszkańców, rady powiatu i sejmiku województwa. Ważną nowością jest wyraźne wyartykułowanie zakazu jednoczesnego kandydowania na wójta oraz do rady powiatu i do sejmiku województwa. Przed nowelizacją takie ograniczenie nie było uregulowane.
Na końcu komentarza opisane zostały przepisy karne. Ważną zmianą jest zniesienie karalności pełnomocnika wyborczego za nieusunięcie plakatów i haseł agitacyjnych po upływie miesiąca od wyborów, jeżeli materiały te były za zgodą właściciela umieszczone na terenie prywatnym. Nowelizacja wprowadza natomiast karę grzywny, ograniczenia wolności lub pozbawienia wolności do dwóch lat za posiadanie lub przyjmowanie poza lokalem wyborczym karty do głosowania oraz jej wynoszenie poza to pomieszczenie przez osoby do tego nieuprawnione.
Dotychczas w tygodniku Samorząd i Administracja komentowaliśmy ustawy:
• z 17 grudnia 2004 r. o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych
• z 21 listopada 2008 r. o służbie cywilnej
• z 22 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych
• z 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach
• z 5 stycznia 2011 r. – Kodeks wyborczy
• z 11 lutego 2016 r. o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci (chodzi o program 500+)
• z 10 czerwca 2016 r. o zmianie ustawy o działalności leczniczej oraz niektórych innych ustaw
• z 20 grudnia 1996 r. o gospodarce komunalnej
• z 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji
• z 14 grudnia 2017 r. o zmianie ustawy o zakazie propagowania komunizmu lub innego ustroju totalitarnego przez nazwy jednostek organizacyjnych, jednostek pomocniczych gminy, budowli, obiektów i urządzeń użyteczności publicznej oraz pomniki oraz ustawy o zmianie ustawy o zakazie propagowania komunizmu lub innego ustroju totalitarnego przez nazwy budowli, obiektów i urządzeń użyteczności publicznej.