W przypadku sporów o to, przez jaki okres dług ma być zabezpieczony hipoteką, sąd nie jest związany żadnymi sztywnymi zasadami. Musi jedynie pamiętać, że tego typu zabezpieczenie ma charakter tymczasowy. Takie wnioski płyną z orzeczenia Sądu Najwyższego.
Sprawa dotyczyła zabezpieczenia długu hipoteką. Uzyskała je spółka P., a zostało ustanowione na znajdującej się w użytkowaniu wieczystym nieruchomości dłużnika – spółki M. Tego typu zabezpieczenie nie jest ustanawiane na stałe. Zgodnie z art. 7541 par. 1 kodeksu postępowania cywilnego, o ile sąd inaczej nie postanowi, upada ono po miesiącu od uprawomocnienia się orzeczenia uwzględniającego roszczenie, które podlegało zabezpieczeniu.
W sporze, jaki zaistniał między spółkami, zapadł wyrok korzystny dla powodowej spółki P. Sąd zasądził w całości na jej rzecz żądane roszczenie. Orzeczenie uprawomocniło się 2 marca 2016 r. W związku z tym hipoteka miała upaść 2 kwietnia 2016 r. Spółka P. wniosła jednak o przedłużenie tego okresu.
Sąd I instancji rozpoznający wniosek przychylił się do tego żądania i orzekł, że zabezpieczenie pozostanie w mocy do czasu rozpoznania przez SN skargi kasacyjnej złożonej przez spółkę M.
Sąd II instancji dostrzegł w sprawie problem prawny. I postanowił go przedstawić SN. Ten nie udzielił odpowiedzi w formie uchwały, ale przejął sprawę do rozpoznania, uchylił orzeczenie sądu I instancji i nakazał ponowne rozpoznanie sprawy.
Uzasadniając orzeczenie SN przypomniał, że przepis art. 7541 par. 1 k.p.c. został już uznany przez TK za niezgodny z konstytucją (wyrok z 25 października br., sygn. SK 71/13). A SN, jak tłumaczył Jacek Gudowski, w pełni podziela pogląd wyrażony w tym orzeczeniu. W związku z powyższym nie ma potrzeby wydawania uchwały dotyczącej zakwestionowanego przepisu.
Sąd Najwyższy podkreślił, że wobec podważenia przez TK przepisu ograniczającego trwałość zabezpieczenia hipotecznego, należy uznać, że to sąd będzie każdorazowo decydował o zakresie i długości okresu ochronnego. Zdaniem SN sąd może wydłużyć ten czas, może też ustalić inny zakres zabezpieczenia. Nie musi też działać wyłącznie na wniosek, może podejmować stosowne decyzje z urzędu. Zawsze jednak musi mieć na uwadze, że zabezpieczenie ma charakter tymczasowy.
ORZECZNICTWO
Postanowienie Sądu Najwyższego z 24 listopada 2016 r., sygn. III CZP 71/16