Co do zasady każdy ma prawo bezpłatnego wglądu do informacji publicznej. Co więcej, od osoby wykonującej prawo do informacji publicznej nie wolno żądać wykazania interesu prawnego lub faktycznego. Oznacza to tyle, że urzędnik nie może żądać od interesanta umotywowania swojego wniosku o udostępnienie informacji.

W myśl obowiązującej ustawy informacją publiczną nazywamy każdą informację, która dotyczy spraw publicznych. Podlega ona wówczas przetwarzaniu, udostępnienie i ponownemu wykorzystaniu. W jaki sposób i kto może ją udostępnić?

Co daje prawo do informacji publicznej?

Ustawodawca przewidział, że prawo do informacji publicznej obejmuje uprawnienia do uzyskania informacji, wglądu do dokumentów urzędowych i dostępu do posiedzeń organów władzy publicznej pochodzących z wyborów powszechnych. Informacja musi zawierać aktualną wiedzę o sprawach publicznych, a jej udostępnienie musi nastąpić niezwłocznie.

Jakie informacje mogą być udostępnione?

Udostępnieniu podlegają informacje o polityce wewnętrznej i zagranicznej, o podmiotach udostępniających informacje tj. m.in. jednostki samorządu terytorialnego oraz informacje o państwowych osobach prawnych. Są to także informacje regulujące kwestie majątku podmiotów publicznych, w tym także ich długi i dochody. Dokumentem urzędowym w rozumieniu ustawy jest treść oświadczenia woli lub wiedzy, utrwalona i podpisana w dowolnej formie przez funkcjonariusza publicznego. Informacje publiczne o szczególnym znaczeniu dla rozwoju innowacyjności w państwie i rozwoju społeczeństwa informacyjnego, które ze względu na sposób przechowywania i udostępniania pozwalają na ich ponowne wykorzystywanie stanowią zbiór zwany „zasobem informacyjnym” i są udostępniane w centralnym repozytorium.

Prawo do informacji publicznej podlega ograniczeniu w zakresie i na zasadach określonych w przepisach o ochronie informacji niejawnych oraz o ochronie innych tajemnic ustawowo chronionych. Nie jest to jedyny przypadek, który uniemożliwia dostęp do informacji. Prawo do informacji publicznej podlega ograniczeniu także ze względu na prywatność osoby fizycznej lub tajemnicę przedsiębiorcy. Ograniczenie to nie dotyczy informacji o osobach pełniących funkcje publiczne, mających związek z pełnieniem tych funkcji, w tym o warunkach powierzenia i wykonywania funkcji. W pozostałych przypadkach nie można ograniczać dostępu do informacji publicznej.

Kto jest zobligowany do udostępnienia informacji?

O udostępnienie informacji publicznej możemy wnioskować w urzędzie gminy czy w urzędzie powiatowym. Podmioty udostępniające informacje to zatem władze publiczne oraz osoby wykonujące zadania publiczne. Należy tutaj wymienić organy samorządów gospodarczych i zawodowych, podmioty reprezentujące Skarb Państwa, jednostki samorządu terytorialnego i inne jednostki organizacyjne wykonujące zadania publiczne lub dysponujące majątkiem publicznym.

Zasady dostępu do informacji publicznej

By uzyskać potrzebne dane, nie trzeba o nie wnioskować osobiście. Podstawowe informacje publiczne, w tym dokumenty urzędowe, publikowane są w Biuletynie Informacji Publicznej. Pozostałe informacje udostępniane są na wniosek interesanta. Wówczas organy władzy publicznej muszą zapewnić możliwość kopiowania dokumentów lub wydruku bądź przeniesienia informacji na odpowiedni nośnik. Zgodnie z ustawą, udostępnianie informacji publicznej na wniosek następuje bez zbędnej zwłoki, nie później jednak niż w terminie 14 dni od dnia złożenia wniosku. Interesant wskazuje na formę udostępnienia informacji. Jeśli organ publiczny nie może przekazać informacji w sposób wskazany we wniosku, wówczas musi poinformować o tym wnioskodawcę i wskazać alternatywny sposób udostępnienia informacji.

Odpłatność dostępu do informacji wiąże się wyłącznie ze wskazanym we wniosku sposobem jej udostępnienia lub koniecznością przekształcenia informacji. W takim przypadku udostępniający ma prawo pobrać od wnioskodawcy opłatę w wysokości odpowiadającej tym kosztom. Organ publiczny ma 14 dni na powiadomienie interesanta o przewidywanej wysokości opłaty.

Podstawa prawna: Ustawa z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej