Umowa o pracę na czas nieokreślony jest marzeniem większości pracowników. Daje ona pracownikowi subiektywnie silniejsze poczucie bezpieczeństwa i stabilizacji, a także w większym - niż pozostałe umowy - stopniu umożliwia zaciąganie zobowiązań kredytowych. Niestety czasy, w których u jednego pracodawcy pracowało się od początku kariery zawodowej aż do przejścia na emeryturę dawno minęły.

Zwiększona rotacja na rynku pracy sprawia, że wypowiadanie umów o pracę zawartych na czas nieokreślony nie jest zjawiskiem niezwykłym, ale częścią naszej rzeczywistości. Niestety zdarza się, że pracodawcy rozwiązując stosunek pracy naruszają przepisy prawa o wypowiadaniu umów o pracę. Wtedy pracownik zmuszony jest bronić swych praw, co nierzadko kończy się sporem sądowym. W zależności od zawiłości sprawy, niektórzy z nich decydują się korzystać z pomocy profesjonalnego pełnomocnika, co wiąże się z koniecznością pokrycia niekiedy wysokich kosztów. Pojawia się więc pytanie, w jakiej wysokości pracownik może liczyć na zwrot kosztów zastępstwa procesowego, jeżeli wygra spór z pracodawcą?

Odwołanie pracownika od wypowiedzenia umowy o pracę

Jedną z naczelnych zasad prawa pracy jest zasada trwałości stosunku pracy. Nie została ona wyrażona wprost w żadnym z przepisów Kodeksu pracy, jednak jej obowiązywanie jest bezsprzeczne. Wyrazem owej zasady jest udzielenie pracownikowi ochrony w razie niezgodnego z prawem rozwiązania stosunku pracy przez pracodawcę (zob. N. Szok, R. Terlecki, Prawo pracy w praktyce, Warszawa 2015 s. 27). Przepisy prawa pracy przyznają pracownikowi szereg uprawnień, pozwalających na ochronę jego interesów w razie naruszenia przez pracodawcę przepisów o wypowiadaniu umów o pracę. Jeżeli pracodawca w sposób nieuzasadniony bądź niezgodny z prawem wypowiedział umowę o pracę, pracownik może wnieść odwołanie od wypowiedzenia umowy o pracę do sądu pracy.
Pracowniku pamiętaj! Odwołanie od wypowiedzenia umowy o pracę wnosi się do sądu rejonowego - sądu pracy.

Żądanie uznania wypowiedzenia umowy o pracę za bezskuteczne

Pracownik może żądać uznania wypowiedzenia umowy o pracę za bezskuteczne. W razie ustalenia, że wypowiedzenie umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony jest nieuzasadnione lub narusza przepisy o wypowiadaniu umów o pracę, sąd pracy - stosownie do żądania pracownika - orzeka o bezskuteczności wypowiedzenia, chyba że umowa uległa już rozwiązaniu. Wtedy sąd orzeka o przywróceniu pracownika do pracy na poprzednich warunkach albo o odszkodowaniu. Sąd pracy może nie uwzględnić żądania pracownika uznania wypowiedzenia za bezskuteczne lub przywrócenia do pracy, jeżeli ustali, że uwzględnienie takiego żądania jest niemożliwe lub niecelowe. W takim przypadku sąd pracy orzeka o odszkodowaniu.

Pracowniku pamiętaj! Nie można równocześnie domagać się odszkodowania za prawnie wadliwe rozwiązanie stosunku pracy oraz przywrócenia do pracy.

Przykładowo, żądanie uznania wypowiedzenia o pracę za bezskuteczne będzie uzasadnione, gdy np. przyczyna wskazana w uzasadnieniu wypowiedzenia umowy o pracę jest nieprawdziwa albo gdy pracodawca rozwiązał za wypowiedzeniem umowę o pracę z pracownicą będącą w ciąży.

Pracowniku pamiętaj! Główną regułą prawa pracy jest możliwość wzruszenia skutków prawnych wadliwego wypowiedzenia, tj. wypowiedzenia nieuzasadnionego lub naruszającego przepisy o wypowiadaniu umów o pracę, wyłącznie na drodze sądowej, uruchamianej przez odwołanie się pracownika do sądu rejonowego - sądu pracy, w terminie 7 dni od dnia doręczenia mu pisma wypowiadającego umowę o pracę. Nieodwołanie się przez pracownika do sądu pracy w siedmiodniowym terminie pozbawia go – co do zasady - możliwości kwestionowania skutków rozwiązania stosunku pracy bez względu na wadliwości wypowiedzenia. Wyjątkowo, jeżeli pracownik nie dokonał - bez swojej winy - w terminie czynności ( czyli nie wniósł do sądu odwołania), sąd pracy na jego wniosek postanowi przywrócić uchybiony termin. Wniosek o przywrócenie terminu wnosi się do sądu pracy w ciągu 7 dni od dnia ustania przyczyny uchybienia terminu. Co ważne we wniosku należy uprawdopodobnić okoliczności uzasadniające przywrócenie terminu, np. załączyć zaświadczenie lekarskie o chorobie uniemożliwiającej wniesienie odwołanie w terminie, kopię dokumentacji medycznej, w której wskazany jest okres przebywania w szpitalu, itp.) .

Koszty zastępstwa procesowego

Zawiłość sprawy wymaga niekiedy skorzystania z pomocy prawnej profesjonalnego pełnomocnika, a to z kolei wiąże się z kosztami. Opłaty za czynności adwokata bądź radcy prawnego ustala umowa z klientem. Należy jednak pamiętać, że pracownik, który wygrał spór z pracodawcą w sądzie może domagać się zasądzenia zwrotu kosztów zastępstwa procesowego. Pytanie, w jakiej wysokości. Wysokość kwot wskazana w obowiązujących przepisach nie przyprawia jednak o zawrót głowy. W przypadku spraw z zakresu prawa pracy o uznanie wypowiedzenia umowy o pracę za bezskuteczne stawka minimalna wynosi 180 zł. Zasądzając opłatę za czynności adwokata lub radcy prawnego z tytułu zastępstwa prawnego, sąd bierze pod uwagę niezbędny nakład pracy adwokata bądź radcy prawnego, a także charakter sprawy i wkład pracy adwokata bądź radcy prawnego w przyczynienie się do jej wyjaśnienia i rozstrzygnięcia. Podstawę zasądzenia opłaty, o której mowa wyżej, stanowią stawki minimalne określone w przepisach rozporządzenia z zastrzeżeniem, że opłata ta nie może być wyższa niż sześciokrotna stawka minimalna ani przekraczać wartości przedmiotu sprawy. Przypomnijmy, w przypadku spraw z zakresu prawa pracy o uznanie wypowiedzenia umowy o pracę za bezskuteczne stawka minimalna wynosi 180 zł. W praktyce jednak sądy stosunkowo rzadko zasądzają maksymalną sześciokrotność stawki minimalnej.

Pracowniku pamiętaj! Strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony, czyli tzw. koszty procesu. Do niezbędnych kosztów strony reprezentowanej przez adwokata zalicza się również wynagrodzenie, jednak nie wyższe niż stawki opłat określone w odrębnych przepisach.

Podstawa prawna:

Art. 44, art. 45, art. 264, art. 265 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (t.j. Dz.U.2014.1502 ) .
Art. 98 ustawy z dnia – Kodeks postępowania cywilnego(t.j. Dz.U.2014.101)
Art. 16 ustawy z dnia z dnia 26 maja 1982 r. – Prawo o adwokaturze (t.j. Dz.U.2015.615 )
Art. 225 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych (t.j. Dz.U.2015.507 )
§2, §12 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (t.j. Dz.U.2013.461 )
§2, §11 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (t.j. Dz.U.2013.490).