Kierownik urzędu chciałby zlecić radnemu odpłatne wykonanie remontu pomostu drewnianego stanowiącego własność gminy. Czy powierzając mu takie zadanie, nie naruszy przepisów o samorządzie gminnym? Na te pytania odpowiada dr Magdalena Zwolińska adwokat z kancelarii DLA Piper Wiater sp. k.
Nie. Powszechnie się uważa, że art. 24d ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz.U. poz. 2013 r. poz. 594 ze zm.) jest jednym z przepisów antykorupcyjnych. Ma on służyć zapobieżeniu sytuacji, kiedy radny gminy będzie wykonywał pracę na podstawie umowy cywilnoprawnej zawartej z jednostką, w której uzyskał mandat. Mimo że z literalnej treści art. 24d wynika, iż zakaz zawierania umowy z radnym jest kierowany do wójta gminy, to w istocie nie wójt jest podmiotem, którego prawa są ograniczane przez ten przepis. Wójt działa w imieniu gminy, a więc występując jako strona umowy cywilnoprawnej z radnym, reprezentuje interes publiczny. Interes indywidualny w tej sytuacji jest reprezentowany w osobie radnego.
To on jest w tej sytuacji tym, który prawa muszą być ograniczone, aby możliwa była realizacja interesu publicznego. Celem art. 24d ustawy jest zakaz korzystania przez radnego z indywidualnego prawa do uzyskania korzyści od gminy w postaci dochodu z wykonywanej na jej rzecz pracy. To dzięki tak sformułowanemu zakazowi możliwe jest zachowanie interesu publicznego rozumianego jako zapobieżenie angażowaniu się radnych w sytuacje i uwikłania mogące nie tylko podawać w wątpliwość ich bezstronność czy uczciwość, lecz także podważać autorytet organów, w których działają. Jednak zdaniem NSA (wyrok z 2 września 2014 r., sygn. akt II OSK 1654/14) przepis ten nie wyklucza incydentalnego powierzenia radnemu wykonania usługi na rzecz gminy.
Zdaniem NSA jednorazowej usługi nie można utożsamiać z zatrudnieniem na podstawie umowy cywilnoprawnej. Podpisanie umowy cywilnoprawnej z wójtem zobowiązującej radnego do wykonania określonej czynności samo przez się nie powinno skutkować wygaśnięciem mandatu radnego. Nie jest to równoznaczne z naruszeniem ustawowego zakazu łączenia mandatu z zatrudnieniem i wykonywaniem określonych funkcji lub działalności, które prowadzą do wygaszenia mandatu.