Zarówno opiekun, jak i kurator powinni pomagać osobom, znajdującym się w potrzebie. Nie są to jednak instytucje tożsame.

Najistotniejsza różnica leży u podstaw obu instytucji.

Opiekę ustanawia się dla:
• małoletniego lub
• osoby ubezwłasnowolnionej całkowicie.

Opiekun zajmuje się sprawowaniem pieczy zarówno nad osobą , jak i jej majątkiem. W przypadku dziecka zastosowanie mają przepisy o władzy rodzicielskiej. Oznacza to, że opiekun, tak jak rodzic powinien dbać o sferę materialną i duchową podopiecznego. W zakresie jego zadań leży także wychowanie i dbałość o rozwój.

Zgodnie z art. 149 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (Dz. U. z 2012r., poz. 788 – dalej kro) „gdy wzgląd na dobro pozostającego pod opieką nie stoi temu na przeszkodzie, opiekunem małoletniego powinna być ustanowiona przede wszystkim osoba wskazana przez ojca lub matkę, jeżeli nie byli pozbawieni władzy rodzicielskiej”. Jeżeli powyższy zapis nie został zastosowany „opiekunem powinna zostać krewny lub inna bliska osoba”. Wskazuje to na bliższą niż przy kurateli relację, jaka powinna występować pomiędzy opiekunem a pozostającym pod jego opieką.

Sąd ma kompetencje nadzorcze. Zgodnie z art. 156 kro na wszystkie ważniejsze decyzje dotyczące dziecka lub jego majątku potrzebna jest jego zgoda.

Kuratela jest zjawiskiem bardziej profesjonalnym. Jej ustanowienie jest dopuszczalne tylko w następujących przypadkach:
• do zarządzania majątkiem osoby ubezwłasnowolnionej częściowo, gdy sąd tak postanowi,
• dla dziecka poczętego jeszcze nienarodzonego, jeżeli trzeba zabezpieczyć jego przyszłe prawa,
• dla osoby niepełnosprawnej, gdy potrzebuje pomocy do prowadzenia wszelkich spraw, spraw określonego rodzaju lub konkretnej sprawy,
• gdy z uwagi na nieobecność dana osoba nie może prowadzić swoich spraw a nie ma pełnomocnika.



Tak, jak w przypadku opieki, sąd przyzna kuratorowi stosowne wynagrodzenie, jeżeli ten zgłosi takie żądanie, chyba że jego nakład pracy był nieznaczny lub sprawiał zadość zasadom współżycia społecznego.