Pani Katarzyna długo broniła się przed zmianą nazwiska, choć w szkole z jego powodu często była przezywana. Dopiero dyrektor teatru, w którym ubiegała się o pracę, stwierdził, że jej jest wyjątkowo niesceniczne i zażądał jego zmiany jako warunku przyjęcia. Wybrała więc nazwisko Matejko i tu pojawił się problem. Dlaczego?
Można zmienić nazwisko na inne, jeśli własne da się zaklasyfikować jako ośmieszające albo nielicujące z godnością człowieka. Jednocześnie przepisy stanowią, że nie można zmienić nazwiska na historyczne, wsławione w dziedzinie kultury, nauki, działalności politycznej, społecznej albo wojskowej, chyba że osoba ubiegająca się o zmianę nazwiska posiada członków rodziny o tym nazwisku. A nasza czytelniczka nie miała prawdopodobnie w swojej rodzinie żadnego Matejki.
Decyzję o wyrażeniu zgody na zmianę nazwiska bądź o odmowie wydaje kierownik urzędu stanu cywilnego znajdującego się w miejscu pobytu stałego wnioskodawcy albo jego zastępca (gdy brak takiego miejsca – kierownik urzędu stanu cywilnego znajdującego się w miejscu ostatniego pobytu stałego wnioskodawcy). Aby ją uzyskać, należy osobiście złożyć stosowny wniosek, zawierający dotychczasowe imię i nazwisko, nazwisko, na jakie się chce zmienić, adres stałego zameldowania, numer PESEL i naturalnie uzasadnienie powodu zmiany. Do tego wniosku należy dołączyć odpis zupełny aktu urodzenia (chyba że został sporządzony właśnie w tym USC, w którym teraz zainteresowany ubiega się o zmianę nazwiska). Konieczne jest też okazanie dowodu osobistego.
Inne powody, dla których można wnioskować o zmianę nazwiska, to zmiana na częściej używane (np. pseudonim artystyczny), na nazwisko, które zostało bezprawnie zmienione, lub nazwisko noszone zgodnie z przepisami prawa państwa, którego obywatelstwo również się posiada. Można też np. zmienić nazwisko z powodów osobistych (po rozwodzie rodziców – gdy pełnoletnie dziecko chce używać nazwiska panieńskiego matki). Na tej samej zasadzie możliwa jest zmiana imienia.
Podstawa prawna
Art. 4 ust. 1 pkt 1, art. 5, art. 10–12 ustawy z 17 października 2008 r. o zmianie imienia lub nazwiska (Dz.U. nr 220, poz. 1414 ze zm.).