Izba notarialna może być stroną w sprawach o powoływanie rejentów – wynika z uchwały Naczelnego Sądu Administracyjnego.
Zgodnie z art. 10 par. 1 ustawy – Prawo o notariacie (t.j. Dz.U. z 2014 r. nr 164 ze zm.) notariusza powołuje i wyznacza siedzibę jego kancelarii minister sprawiedliwości. Czyni to na wniosek osoby zainteresowanej po zasięgnięciu opinii rady właściwej izby notarialnej.
Resort od trzech lat, powołując się na wyrok NSA z 12 lipca 2011 r. (sygn. akt II GSK 708/10), stał na stanowisku, że przepis nie oznacza, iż izba notarialna ma status strony w postępowaniach administracyjnych o powołanie i odwołanie notariusza (i np. może zaskarżać decyzje podjęte w tym trybie). Z kolei samorząd rejentów twierdził, że takie podejście oznacza, iż nie może sprawować pieczy nad wykonywaniem zawodu, skoro nie ma realnego wpływu na swój skład osobowy.
Podczas wczorajszego posiedzenia NSA prokurator Anna Podsiadło z Prokuratury Generalnej przypomniała, że zgodnie z art. 17 konstytucji samorządy zawodowe sprawują pieczę nad należytym wykonywaniem zawodów zaufania publicznego i odmawianie statusu strony izbie notarialnej jest błędem. Wyraża ona wprawdzie opinie odnośnie do kandydatur na notariuszy, ale to nie to samo, co współdecydowanie o tym, kto zostanie rejentem.
Naczelny Sąd Administracyjny w siedmioosobowym składzie przychylił się do stanowiska Krajowej Rady Notarialnej oraz Prokuratury Generalnej. Przewodniczący składu sędzia Andrzej Kisielewicz stwierdził, że konstytucyjny obowiązek sprawowania pieczy należy rozumieć szeroko. Dotyczy on nie tylko należytego wykonywania zawodu, lecz także procesu rekrutacji. Podkreślił też, że izba działa w ochronie interesu publicznego, przejmując od państwa pewne obowiązki. A z ich wypełnianiem muszą się łączyć też możliwości działania. Jak stwierdził NSA, samorząd rejentów ma interes prawny w tym, aby uczestniczyć w postępowaniu administracyjnym, a co za tym idzie – może brać w nim udział w charakterze strony. Nie jest potrzebny dodatkowy przepis przyznający mu takie uprawnienie. Nie ma znaczenia też to, że samorząd współdziała w procesie powoływania notariuszy (opiniuje kandydatury).
Uchwała NSA będzie miała istotny wpływ na postępowania prowadzone przez Ministerstwo Sprawiedliwości, bowiem rozwiewa wątpliwości, które pojawiały się w ostatnich latach. Nie ucieszy jednak notariuszy. Możliwość kwestionowania powołań przez samorząd oznacza, że rejenci dłużej poczekają na złożenie ślubowania i otwarcie kancelarii. Resort będzie musiał zaczekać, aż decyzja o powołaniu stanie się ostateczna (upłynie termin na jej zaskarżenie albo znane będzie prawomocne rozstrzygnięcie sporu). Gdy izbie odmawiano uprawnień strony, rejent mógł odebrać pieczęć niezwłocznie po wydaniu przez resort pozytywnej decyzji.
ORZECZNICTWO
Uchwała Naczelnego Sądu Administracyjnego z 22 września 2014 roku, sygn. II GPS 1/14.