Rada Ministrów poparła senacki projekt zmiany kodeksu postępowania karnego. Wprowadza on – do już uchwalonej nowelizacji procedury karnej, która ma wejść w życie w lipcu 2015 r. – ułatwienie stronom poszukiwania dowodów oraz możliwość ograniczenia uzasadnienia wyroku.
Kontradyktoryjny model procesu zakłada, że cały ciężar przeprowadzania dowodów na rozprawie zostanie przeniesiony na strony – oskarżyciela i obrońcę. Sędzia będzie tylko biernym arbitrem. Problem w tym, że sytuacja osoby fizycznej (oskarżonego lub oskarżyciela posiłkowego) będzie trudniejsza niż prokuratora, który ma wiele władczych uprawnień. Podejrzany i pokrzywdzony co prawda mogą zgłaszać do prokuratora wnioski o przeprowadzenie dowodu na etapie śledztwa czy dochodzenia, ale uprawnienie to w praktyce dezaktywuje się w postępowaniu sądowym. Dlatego senatorowie chcą, aby strony miały prawo zwrócić się do sądu z wnioskiem o zobowiązanie innego podmiotu do wydania materiału, który może stanowić dowód w sprawie.
„Inicjatywę senacką w tym zakresie ocenić należy pozytywnie, wydaje się bowiem, że tworzy ona swoisty mechanizm gwarancyjny dla stron, umożliwiając im realne poszukiwanie dowodów, zwłaszcza tych, których uzyskanie w obecnym stanie prawnym byłoby niemożliwe bądź też utrudnione”– można przeczytać w stanowisku rządu.
Inicjatywa senatorów dotyka także kwestii uzasadnienia wyroku. Przewiduje możliwość jego redukcji w wypadku m.in. złożenia wniosku o uzasadnienie wyroku wyłącznie co do rozstrzygnięcia o karze lub środku karnym. Wówczas sąd będzie mógł w uzasadnieniu poprzestać na wyjaśnieniu podstawy prawnej wyroku oraz rozstrzygnięcia co do kary. To – w ocenie rządu – wyraz tendencji do zmniejszania formalizmu procesowego, dlatego także to rozwiązanie jest oceniane jako cenne. „Niemniej wydaje się, że dla urzeczywistnienia idei ograniczenia uzasadnień wyroków sądów tylko co do kwestionowanych przez strony elementów, niezbędnym byłoby wprowadzenie także rozwiązania, które nadaje sądom prawo do ograniczenia zakresu uzasadnienia w przypadku stosownego wniosku strony” – wskazuje rząd. Brak takiego rozwiązania, czyni senacką propozycję „iluzoryczną”.
Propozycje senackie zbiegają się z inicjatywą rządową, która jest częścią zmian proponowanych wraz z obszerną nowelizacją kodeksu karnego.
Etap legislacyjny
Projekt po pierwszym czytaniu