Celem przyjętej przez Radę Ministrów nowelizacji Kodeksu Postępowania Cywilnego jest usprawnienie postępowania sądowego. Wśród zmian pojawi się zaproponowana przez Ministerstwo Sprawiedliwości możliwość nagrywania rozpraw, czyli tzw. protokół elektroniczny.

Projekt noweli umożliwi zapis czynności sądowych z wykorzystaniem najnowszych technologii, czyli sporządzanie w sądach protokołu elektronicznego. Protokół sądowy będzie zapisywany w wersji audio lub audio-wideo.

Utrwalanie przebiegu rozpraw w sposób elektroniczny jest już praktykowane w wielu państwach – w Stanach Zjednoczonych, Australii, Hiszpanii, i Wielkiej Brytanii.

Skrócenie czasu rozprawy

Technologie cyfrowe rejestrujące dźwięk lub dźwięk i obraz pozwalają utrwalić rzeczywiste sformułowania uczestników postępowania sądowego. Umożliwiają także pełne utrwalanie poszczególnych czynności, tak jak one w rzeczywistości wyglądały. Zapis audio lub audio-video zapewnia lepsze podstawy do oceny zebranego materiału dowodowego i kontroli instancyjnej niż tradycyjny protokół (pisemny).

Ustawodawca założył, że w takiej sytuacji protokół tradycyjny zostanie ograniczony do wskazania gdzie i kiedy czynność miała miejsce i kto w niej uczestniczył oraz umieszczenia najważniejszych oświadczeń procesowych stron i rozstrzygnięć sądu.

Istotnym faktem jest ułatwienie pracy sędziemu, który zostanie zwolniony z konieczności dyktowania protokolantowi treści protokołu, co faktycznie może skrócić czas .

Dwa protokoły-te same skutki prawne

Zasadą będzie sporządzanie protokołu elektronicznego, choć projekt nowelizacji zakłada współistnienie protokołów: tradycyjnego i elektronicznego. Protokół tradycyjny sporządzany będzie na dotychczasowych zasadach tylko wtedy, gdy ze względów technicznych utrwalenie przebiegu posiedzenia za pomocą protokołu elektronicznego nie będzie możliwe. Protokół tradycyjny będzie podpisywany, tak jak obecnie, przez sędziego i protokolanta. Natomiast protokół elektroniczny będzie utrwalany w sposób gwarantujący identyfikację osoby go sporządzającej oraz rozpoznawalność późniejszych zmian.

Protokół elektroniczny i tradycyjny będą równe pod względem skutków prawnych.

Protokół elektroniczny będzie częścią akt sądowych. Ze względu na zapewnienie ochrony wizerunku osób biorących udział w postępowaniu, strony i uczestnicy tego postępowania nie będą mogli otrzymać zapisu obrazu. Oznacza to, że będzie im można wydać jedynie zapis dźwięku.

Brak możliwości kopiowania zapisu

W większości przypadków wystarcza to do posługiwania się protokołem elektronicznym w celach procesowych, a jednocześnie ułatwia ochronę wizerunku osób występujących przed sądem. Projekt noweli zakłada jednak, że zapoznanie się z zapisem obrazu będzie możliwe, w razie potrzeby, w siedzibie sądu lub, w przyszłości, za pośrednictwem systemu teleinformatycznego, jednak bez możliwości kopiowania zapisu.

Lepsza jakość postępowań sądowych

Rozprawa prowadzona przy użyciu zapisu audio-video trwa około 1/3 krócej niż taka sama rozprawa protokołowana tradycyjnie przez dobrze wyszkolonych protokolantów, sprawnie posługujących się metodą pisania bezwzrokowego przy użyciu klawiatury komputerowej. Natomiast sporządzenie transkrypcji 1 godziny zapisu audio-video czynności sądowej zajmuje protokolantowi średnio 4 godziny.

Stąd upowszechnienie zapisu audio-video, obok należytego udokumentowania przebiegu rozprawy, przyspieszy procedowanie na rozprawach, pozwoli na lepsze wykorzystanie istniejących sal rozpraw bez potrzeby zwiększania ich ilości, zwiększy czas, który sędziowie mogą poświęcić na nie mniej istotne niż rozprawa czynności związane z rozpoznawanymi sprawami.

Rozwiązanie to oznacza koniec żmudnego i powolnego procesu spisywania protokołów, co w konsekwencji doprowadzi do poprawy jakości postępowania- podkreśla ministerstwo sprawiedliwości.

Wyposażanie sal sądowych w sprzęt audio-wideo odbywać się ma sukcesywnie aż do roku 2012. Na ten cel w 2010 r. zostanie przeznaczone 40 mln zł z budżetu resortu sprawiedliwości.

Anna Sergiej

Zobacz także:

Dostępność pomocy prawnej w Polsce

Projekt zmian Kodeksu Postępowania Cywilnego