Usprawnienie funkcjonowania wymiaru sprawiedliwości poprzez jego informatyzację- to temat debaty zorganizowanej przez Ministerstwo Sprawiedliwości, oraz portal Prawnik.pl.



Podczas debaty, która odbyła się w dniu 24 czerwca 2010 roku Minister Sprawiedliwości Krzysztof Kwiatkowski podsumował dotychczasowe osiągnięcia resortu w kwestii informatyzacji wymiaru sprawiedliwości, oraz omówił dalsze plany w tym zakresie. Minister podkreślił, że wszystkie zmiany służą ułatwieniu dostępu do wymiaru sprawiedliwości, oraz skróceniu procedury sądowej.

Funkcjonowanie e-sądów

Polska jest jednym z czterech krajów europejskich, w których funkcjonuje e-sąd (obecnie jest to XVI Wydział Cywilny Sądu Rejonowego w Lublinie). Do jego głównych zalet należy:

-uproszczenie i przyspieszenie procesu,

-obniżenie kosztów postępowania,

-skrócenie czasu wydania nakazu, oraz odciążenie sądów rozpatrujących sprawy.

W pierwszym roku funkcjonowania e-sądu wpłynęło do niego 180 tys. pozwów, z czego 142 tys. spraw jest opatrzone nakazem zapłaty, rocznie rozpatrywanych jest 1,200 tys. spraw dotyczących dochodzenia należności z tytułu niezapłaconych należności finansowych.

Pozytywny jest fakt, że w 98 % spraw nie zostało złożone odwołanie, w związku z tym wyroki nadają się automatycznie do egzekucji komorniczej.

Księgi wieczyste on-line

Następnie MS omówił funkcjonującą od 16 czerwca 2010 roku możliwość przeglądania ksiąg wieczystych on-line, dzięki której każdy posiadający dostęp do Internetu może sprawdzić szybko i bez żadnych opłat stan prawny konkretnej nieruchomości.

Już w pierwszym dniu funkcjonowania z takiej możliwości skorzystało ponad 100 tys. osób.

W planach Ministerstwa do 2012 roku jest m.in. umożliwienie dostępu do Centralnej BazyDanych Ksiąg Wieczystych dla podmiotów uprawnionych - na początek dla komorników, a następnie dla notariuszy. Wkrótce Ministerstwo Sprawiedliwości ma podpisać z samorządem notarialnym porozumienie w tej kwestii.

Projekty Ministerstwa Sprawiedliwości

Minister zasygnalizował nowe dwa projekty: projekt S-24 pozwalający na zarejestrowanie w ciągu 24 godzin drogą elektroniczną spółki z.o.o, oraz Infomaty, czyli urządzenia ułatwiające poruszanie się po sądzie, znalezienie danych dotyczących konkretnej osoby, czy usługi w sądzie. Informat umożliwi również zamówienie podpisu papierowego (przesłanego pocztą), bądź elektronicznego.

Pierwsze Infomaty pojawią się już w lipcu 2010, natomiast zakończenie realizacji projektu jest planowane na rok 2013.

Informatyzacja w obrębie sądownictwa

Dyrektor Departamentu Informatyzacji i Rejestrów Sądowych MS Jarosław Paszke przedstawił cele strategiczne informatyzacji w obszarze sądownictwa.

Strategia ta realizowana jest za pomocą porozumień z instytucjami, korporacjami, oraz porozumień międzynarodowych państw grupy wyszechradzkiej- w ramach tego porozumienia Czechy, Węgry, oraz Słowacja otrzymały od Polski informacje istotne do wdrożenia Systemu Dozoru Elektronicznego w swoich krajach.

W przyszłości usprawnienie procedur umożliwiłoby sędziemu prace poza budynkiem sądu, dzięki opcji korzystania z zasobów informatycznych- dodał Jarosław Paszke.

W swojej wypowiedzi Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości – Piotr Kluz podkreślił, że polskie rozwiązania w zakresie informatyzacji wymiaru sprawiedliwości należą do jednych z najnowocześniejszych w Europie.

Posumował również działanie funkcjonowanie Systemu Dozoru Elektronicznego, które mimo, iż od 1 czerwca 2010 roku objęło kolejne trzy apelacje nie jest w pełni zadowalające-w chwili obecnej w systemie odbywa karę jedynie 120 skazanych.

Wchodzące w życie w dniu 25 czerwca 2010 roku rozporządzenie zmieniające ustawę o dozorze elektronicznym pozwoli na odbywanie kary za pomocą elektronicznych obrączek 11 tys. skazanych.

Wśród planów znalazł się również projekt przebudowy stron internetowych sądów okręgowych i rejonowych w celu ułatwienia petentom znalezienie potrzebnych informacji.

Jak podkreślił Piotr Kluz –„ Istotne jest, aby rozwój informatyczny nie odhumanizował wymiaru sprawiedliwości i nie wykluczył możliwości korzystania z tradycyjnego sądu.”

Nagrywanie rozpraw już wkrótce

Kolejny prelegent-Przedstawiciel Stowarzyszenie Sędziów Polskich Iustitia – sędzia Wojciech Łukowski ocenił dotychczasowe działania Ministerstwa jako połowicznych sukces, a zwłaszcza z dużym sceptycyzmem odniósł się do nowelizacji kodeksu postępowania cywilnego wchodzącej w życie 1 lipca, która umożliwi nagrywanie rozpraw. Taka opcja bez możliwości transkrypcji może wręcz wydłużyć postępowanie i przysporzyć dodatkowej pracy sędziemu podczas odsłuchiwania nagrań.

Po pilotażowym projekcie nagrywania rozpraw który został przeprowadzony we Wrocławiu sędziowie wyrazili krytyczne uwagi, które jak podkreślił sędzia Łukowski zostały zlekceważone.

„W informatyzacji sądów nie powinno chodzić o wprowadzanie coraz nowszych „gadżetów”, ale o usprawnienie całego wymiaru sprawiedliwości”- dodał sędzia Łukowski.

Przykład zza granicy

Przedstawiciel Krajowej Rady Sądownictwa- sędzia Waldemar Żurek podał przykład z Hiszpanii gdzie protokół elektroniczny funkcjonuje wraz z systemem przetwarzającym głos, następnie po zakończeniu rozprawy strony otrzymują jej zapis na płycie CD. Takie rozwiązanie nie tylko przyspiesza całą procedurę, ale również wyklucza problem prostowania protokołów.

„Wprowadzenie protokołów elektronicznych wprowadzi konieczność zmiany systemu zadawania pytań na Sali sądowej, a także przeniesie punkt ciężkości rozprawy z sędziego na strony”- podkreślił sędzia Żurek.

Na zakończenie swojej wypowiedzi sędzia dodał, iż dążąc do jeszcze większej informatyzacji procedury sądowej nie należy dyskryminować osób nie posiadających dostępu do Internetu, oraz tych które z racji na wiek, oraz inne czynniki nie są w stanie się nim posługiwać.

Informatyzacja samorządu adwokackiego i radcowskiego

Maciej Bobrowicz -prezes Krajowej Rady Radców Prawnych również podkreślił, aby w toku prac nad informatyzacją nie doszło do tzw. „wykluczenia cyfrowego.” Wymienił plany KIRP w zakresie programu edukacyjnego w technologii IT, oraz internetowej europejskiej wyszukiwarki prawników.

Pełniący obowiązki prezesa Naczelnej Rady Adwokackiej - mecenas Andrzej Michałowski podkreślił, że NRA od ponad roku posługuje się elektrycznym systemem obiegu dokumentów, w ostatnim czasie wdrożony został również dostęp do pracy adwokatów on-line, natomiast od października 2010 roku zacznie obowiązywać nowy wzór legitymacji elektronicznej dla adwokatów.

Na zakończenie Minister Sprawiedliwości-Krzysztof Kwiatkowski dodał, iż już zostały podjęte decyzje dotyczące wzmocnienia e-sądu. W najbliższym czasie ministerstwo przedstawi również bardziej precyzyjne informacje na temat wspomnianych Infomatów.

Anna Sergiej

Zobacz także:

Komunikacja sądów z obywatelami

Ranking stron internetowych sądów