W dniu 14 czerwca 2011 roku Europejski Trybunał Praw Człowieka wydał cztery wyroki w sprawach przeciwko Polsce. W każdym z tych wyroków stwierdzono naruszenie przepisów Europejskiej Konwencji Praw Człowieka.

Europejski Trybunał Praw Człowieka już wielokrotnie wypowiadał się w polskich sprawach, w dniu 14 czerwca 2011 roku wydał aż cztery wyroki, w procesach w których skarżący podnosili naruszenie przez Polskę przepisów Europejskiej Konwencji Praw Człowieka. W każdym z orzeczeń stwierdził naruszenie przepisów konwencyjnych.

Zobacz: HFPC w sprawie wykonywania wyroków ETPC przez prokuraturę

Sprawa Garlicki przeciwko Polsce

W sprawie skarżącego Mirosława Garlickiego (skarga nr 36921/07), zarzucone zostało naruszenie art. 3, 5 ust. 1, 5 ust. 3, 6 ust. 2 oraz art. 1 Protokołu nr 1 do Konwencji.

W wyroku z dnia 14 czerwca Trybunał nie podzielił argumentów o naruszeniu art. 3 Konwencji. Z kolei w zakresie zarzutu naruszenia art. 5 ust. 1 Konwencji, odnoszącego się do rzekomo arbitralnego zastosowania tymczasowego aresztowania Trybunał nie znalazł żadnych podstaw do stwierdzenia arbitralności podjętej decyzji i uznał skargę w tejże części za oczywiście bezzasadną.

W odniesieniu do zarzutu naruszenia art. 5 ust. 3 Konwencji dotyczącego zastosowania wobec skarżącego tymczasowego aresztowania przez asesora sądowego Trybunał przyjął, odwołując się do wyroku w sprawie Henryk Urban i Ryszard Urban przeciwko Polsce, że asesor wydając decyzję w tej konkretnej sprawie nie był niezawisły.

Trybunał stwierdził, że niezależnie od defektu instytucjonalnego, wskazanego w wyroku Urban musiał również rozważyć, czy okoliczności tej konkretnej sprawy nie stanowią czasem podstawy do przyjęcia, że Minister Sprawiedliwości – Prokurator Generalny mógł mieć osobisty interes w prowadzonym postępowaniu przeciwko skarżącemu.

Trybunał zwrócił w tym kontekście uwagę na to, iż Minister Sprawiedliwości – Prokurator Generalny osobiście nadzorował śledztwo przeciwko skarżącemu. Trybunał nie mógł również stracić z pola widzenia szerszego kontekstu sprawy skarżącego, w szczególności bacząc na spektakularny sposób przeprowadzenia zatrzymania, jak również działania władz mające na celu pozyskanie jak największego zainteresowania mediów.

Zobacz: TK: Środki przymusu bezpośredniego stosowane przez CBA niekonstytucyjne

Wszystkie te czynniki, a szczególnie osobiste zaangażowanie w sprawie Prokuratora Generalnego – Ministra Sprawiedliwości, mogą być postrzegane jako dodatkowo podważające niezawisłość asesora. Dlatego też Trybunał doszedł do wniosku, że w sprawie istniały podstawy do przyjęcia, że asesor AM mogła podlegać wpływom w procesie podejmowania decyzji przez fakt możliwości usunięcia jej z urzędu przez Ministra Sprawiedliwości. W konsekwencji Trybunał stwierdził naruszenie art. 5 ust. 3 Konwencji.

Co do zarzutu naruszenia art. 6 ust. 2 Konwencji z uwagi na wypowiedź jaka padła z ust Ministra Sprawiedliwości – Prokuratora Generalnego na konferencji prasowej w dniu 14 lutego 2007 roku i naruszenie w ten sposób domniemania niewinności, Trybunał skoncentrował się na kwestii rozważenia, czy z uwagi na wydane w krajowym porządku prawnym orzeczenia sądów cywilnych, skarżący utracił status ofiary naruszenia Konwencji, czy tez nie.

Trybunał uznał, że w wyrokach Sądu Okręgowego w Krakowie oraz Sądu Apelacyjnego w Krakowie, wydanych w postępowaniu cywilnym z powództwa skarżącego, zostało wprost przyznane, że stwierdzenie, które padło z ust Z. Ziobro naruszyło dobre imię skarżącego. Sądy wskazały jednocześnie, że wypowiedź pozwanego naruszała domniemanie niewinności, odwołując się również do orzecznictwa samego Trybunału.

Trybunał w pełnym zakresie podzielił stanowisko sądów krajowych. Jeżeli chodzi o kwestię zadośćuczynienia Trybunał nie znalazł żadnych podstaw do kwestionowania szczegółowych ustaleń sądów krajowych co do tekstu przeprosin, podkreślając, że jeżeli chodzi o formę przeprosin, skarżący miał szerokie możliwości precyzyjnego sformułowania treści swojego żądania.

Trybunał nie znalazł również podstaw do kwestionowania wysokości przyznanej skarżącemu kwoty zadośćuczynienia. Odnosząc się do stwierdzenia skarżącego co do tego, iż nigdy nie uzyskał on formalnych przeprosin od Państwa, reprezentowanego przez Ministra Sprawiedliwości, za naruszenie zasady domniemania niewinności, Trybunał zauważył, że skarżący nie wykazał, by było niemożliwym dla niego pozwanie Skarbu Państwa celem uzyskania stosownej treści przeprosin. W zakresie powyższego zarzutu Trybunał odrzucił skargę uznając ją za niedopuszczalną ranione personae.

Z kolei w odniesieniu do zarzutu naruszenia art. 1 Protokołu 1 do Konwencji Trybunał uznał, że zatrzymanie przedmiotów, stanowiące naturalne ograniczenie w posiadaniu rzeczy, zostało dokonane na podstawie i w zgodzie z przepisami Kodeksu postępowania karnego, a sposób zatrzymania rzeczy nie naruszał równowagi pomiędzy poszanowaniem praw skarżącego na podstawie art. 1 Protokołu 1 do Konwencji oraz ogólnego interesu społecznego. Dlatego też Trybunał uznał, że ta część skargi, jako oczywiście bezzasadna, podlega odrzuceniu.

Trybunał przyznał skarżącemu zadośćuczynienie w kwocie 6.000 euro w związku ze stwierdzonym naruszeniem art. 5 ust. 3 Konwencji oraz kwotę 2.000 euro tytułem zwrotu poniesionych kosztów i wydatków.

Sprawa Mościcki przeciwko Polsce

W sprawie skarżącego Jacka Mościckiego naruszenie przepisów art. 6 ust. 1 oraz ust. 3 Konwencji wynikało ze znacznego ograniczenia praw skarżącego w postępowaniu lustracyjnym. Trybunał podtrzymał swoje stanowisko wyrażone we wcześniejszych wyrokach w sprawach lustracyjnych w zakresie naruszenia zasady równości broni poprzez ograniczenie osób lustrowanych w dostępie do dokumentów, przy jednoczesnej uprzywilejowanej pozycji Rzecznika Interesu Publicznego.

Trybunał zasądził kwotę 1.500 EUR tytułem zwrotu kosztów natomiast odnośnie ewentualnego zadośćuczynienia uznał, że samo stwierdzenia naruszenia Konwencji będzie wystarczającym.

Zobacz: ETPC w sprawie polskich instrumentów lustracyjnych

Sprawa Ciechońska przeciwko Polsce

W sprawie skarżącej Teresy Ciechońskiej Trybunał stwierdził naruszenie art. 2 Konwencji. W ocenie Trybunału zarówno postępowanie karne – mające doprowadzić do wyjaśnienia przyczyn śmierci męża skarżącej w wyniku przygniecenia drzewem – jak i cywilne, w ramach którego miałaby uzyskać stosowne zadośćuczynienie, okazały się nieskuteczne. Postępowanie karne trwało 10 lat i zakończyło się ostatecznie uniewinnieniem domniemanego sprawcy zaniedbania. Jednocześnie sąd rozpoznający sprawę pozostawił bez rozpoznania powództwo cywilne skarżącej. Postępowanie przed sądem cywilnym zakończyło się natomiast oddaleniem pozwu – z uwagi na uniewinnienie sprawcy - jako niezasadnego.

W ocenie Trybunału czterokrotne umorzenie postępowania przygotowawczego przez prokuratora, za każdym razem uchylane przez sąd, a następnie dwukrotne uniewinnienie domniemanego sprawcy zaniedbania, także dwukrotnie uchylane przez sąd wyższej instancji, w ramach jednego postępowania karnego, świadczy o błędach popełnionych przez niższe instancje oraz o poważnych nieprawidłowościach w funkcjonowaniu systemu sądowego. Trybunał przyznał skarżącej kwotę 20.000 EUR tytułem zadośćuczynienia za doznaną szkodę oraz kwotę 4.650 EUR tytułem zwrotu kosztów.

Zobacz: SN o dopuszczalności wznowienia postępowania cywilnego po wyroku ETPC

Sprawa Skurat przeciwko Polsce

W sprawie Ernesta Skurat Trybunał uznał skargę w części dotyczącej zarzucanego naruszenia art. 5 ust. 3 Konwencji, co do nadmiernej długości tymczasowego aresztowania, za oczywiście bezzasadną, mając w szczególności na uwadze długość stosowania środka zapobiegawczego w kontekście oceny przestrzegania standardu art. 5 ust. 3 Konwencji (11 miesięcy i 28 dni).

Natomiast w odniesieniu do zarzutu nadmiernej długości postępowania karnego przeciwko skarżącemu Trybunał uznał, że trwało ono około 6 lat w jednej instancji i mając na uwadze swoje orzecznictwo dotyczące kryteriów oceny rozsądnej długości trwania postępowania karnego, było nadmiernie długotrwałe.

Trybunał przyznał skarżącemu kwotę 3.000 euro tytułem zadośćuczynienia oraz kwotę 130 euro tytułem zwrotu kosztów postępowania.

Źródło:MS

Zobacz także:

Upomnienie dla Polski odnośnie wdrażania wyroków ETPC

Reprezentacja rządu RP przed ETPC