Sąd Najwyższy na rozprawie w dniu 20 stycznia 2011 r. oddalił odwołanie sędzi od decyzji Krajowej Rady Sądownictwa w przedmiocie odmowy przywrócenia do służby sędziowskiej po tym, jak ustały przyczyny zdrowotne przeniesienia w stan spoczynku.
Sąd Najwyższy oddalił odwołanie sędzi od decyzji KRS stwierdzając, że sędzia, który został przeniesiony w stan spoczynku z powodu złego stanu zdrowia spowodowanego wypadkiem przy pracy nie może zostać przywrócony do zawodu. W uzasadnieniu ustnym Sąd Najwyższy wskazał, że droga przewidziana dla możliwości przywrócenia sędziego na poprzednio zajmowane stanowisko została ograniczona wyłącznie do sytuacji przeniesienia w stan spoczynku z przyczyn administracyjnych (art. 74 § 1 u.s.p.).
Jak podkreślił Sąd Najwyższy orzecznictwo w tej kwestii jest jednolite, a odmienne rozstrzygnięcie przedmiotowej sprawy przeczyłoby utrwalonej linii orzeczniczej.
Stan faktyczny
Sprawa dotyczy sędzi, która w 1996 r. uległa wypadkowi przy pracy, tj. wypadkowi drogowemu podczas przewożenia przez służbowego kierowcę na miejsce czynności sądowych. Sędzia doznała poważnych obrażeń, w tym urazu kręgosłupa, jednak po okresie niezbędnego leczenia wróciła do pracy i przez kilka następnych lat pełniła obowiązki sędziego.
W wyniku nasilających się z czasem dolegliwości sędzia zmuszona była zaprzestać pracy. W 2004 r. KRS podjęła uchwałę o przeniesieniu sędzi w stan spoczynku wobec stwierdzenia przez lekarza orzecznika ZUS całkowitej i trwałej niezdolności do pełnienia obowiązków sędziego z powodu choroby.
Aktualnie stan zdrowia sędzi uległ znacznej poprawie umożliwiającej wykonywanie obowiązków sędziego, co zostało potwierdzone zaświadczeniem lekarskim.
Sędzia zwróciła się zatem do KRS o przywrócenie na poprzednio zajmowane stanowisko. KRS nie uwzględnił jednak wniosku wskazując, że nie ma on podstaw prawnych. Na gruncie ustawy u.s.p. sędzia może być przywrócony na poprzednio zajmowane stanowisko tylko wtedy, gdy przeniesienie w stan spoczynku nastąpiło na skutek zmiany ustrojów sądów lub zmiany granic okręgów sądowych, tj. na skutek zmian o charakterze administracyjnym (art. 74 § 1 u.s.p.). Od powyższej decyzji sędzia wniosła odwołanie do Sądu Najwyższego, który oddalił odwołanie od decyzji.
Opinia amicus curiae Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka
W przedmiotowej sprawie Helsińska Fundacji Praw Człowieka złożyła do Sądu Najwyższego opinię prawną amicus curiae.
W swej opinii Fundacja wskazała, iż z uwagi na możliwość doprowadzenia do całkowitego wyzdrowienia na skutek prowadzonego leczenia w przypadku tak znacznego postępu medycznego, który dokonał się na przestrzeni lat, nie sposób znaleźć uzasadnienie dla zakazu powrotu do wykonywania zawodu w przypadku odzyskania zdolności do pełnienia obowiązków sędziego, jeżeli sędzia zgłasza taką wolę.
Jak wskazują autorzy uniemożliwianie sędziom, często posiadającym wieloletnią praktykę orzeczniczą i bardzo duże doświadczenie w pracy, pełnienia swojego urzędu, może w konsekwencji przynieść szkodę dla wymiaru sprawiedliwości oraz dodatkowo prowadzić do przyznawania osobom zdrowym świadczeń przyznawanych osobom niezdolnym do pracy.
Jak czytamy w dalszej części opinii ustawa u.s.p. w obecnym kształcie nie zawiera przepisu bezpośrednio regulującego możliwość powrotu do zawodu sędziego, który został przeniesiony w stan spoczynku wobec orzeczonej trwałej niezdolności do pracy na skutek wypadku przy pracy. Projekt nowelizacji u.s.p. przewiduje już jednak taką możliwość (art. 74 § 1a projektu) co zdaniem Fundacji wskazuje kierunek zmian u.s.p., jak również świadczy o potrzebie nowelizacji anachronicznych przepisów.
Zdaniem Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka brak możliwości przywrócenia do zawodu sędziego po tym jak ustały przyczyny przeniesienia go w stan spoczynku prowadzi do naruszenia zasady równego traktowania.
Jak wskazuje Fundacja istotne znaczenie w omawianej sprawie ma także Dyrektywa Rady UE 2000/78, która ma na celu powszechne implementowanie zasady niedyskryminacji w zatrudnieniu ze względu m.in. na niepełnosprawność na każdym ze szczebli prawa oraz w odniesieniu do każdego ze źródeł prawa pracy. Jak wskazują autorzy z uwagi na fakt, że termin transpozycji Dyrektywy 2000/78 upłynął, oraz że na gruncie prawa polskiego nie ma żadnych regulacji antydyskryinacyjnych odnoszących się do sędziów przepisy Dyrektywy 2000/78 znajdują bezpośrednie zastosowanie.
Ponadto w swej opinii Helsińska Fundacja Praw Człowieka wskazała, że przedmiotowa sytuacja,prowadzi do sytuacji faktycznego pozbawienia sędziego jego urzędu. Stanowi to zatem naruszenie zasady nieusuwalności sędziów wyrażonej w art. 180 ust. 1 Konstytucji RP będącej fundamentem niezawisłości sędziów- konstatują autorzy opinii.
PS/źródło:HFPCz
Zobacz także: