Niezgodne z Konstytucją i jednocześnie stanowiące wywłaszczenie jest zobowiązywanie spółdzielni do przekształcenia prawa lokatorskiego w odrębną własność, w zamian za spłatę przez lokatorów zaledwie symbolicznych kwot.

Trybunał Konstytucyjny uznał za niezgodne z Konstytucją nowe zasady zawierania umów o przeniesienie własności lokalu, które zostały wprowadzone nowelizacją ustawy o spółdzielniach z 2007 roku.

Wyrok powyższy został podjęty w związku z pytaniem prawnym, jakie TK zadał Sąd Rejonowy dla Łodzi Śródmieścia. Wyraził on bowiem wątpliwość co do legalności przekształceń mieszkań lokatorskich. Kwestionował przepis zgodnie z, którym spółdzielnia zobowiązana jest do przekształcenia na żądanie spółdzielcy prawa lokatorskiego lub własnościowego spółdzielczego prawa do lokalu w odrębną własność, w zamian za co spółdzielca musi tylko spłacić bieżące zadłużenie i uiścić opłaty równe kosztom budowy lokalu .Ponadto negowana regulacja stanowi również, iż w razie przekształcenia prawa lokatorskiego w odrębną własność, jedynie gdy spółdzielnia korzystała z pomocy publicznej spółdzielca powinien ją spłacić w wysokości nominalnej.

Organ pytający argumentował, iż powyższe przepisy powodują pozbawienie spółdzielni mieszkaniowej przysługującego jej prawa własności, przed wyodrębnieniem lokal mieszkalny stanowi bowiem część składową budynku, którego właścicielem jest spółdzielnia. Zdaniem sądu pytającego jest to wywłaszczenie w konstytucyjnym rozumieniu tego pojęcia.

Po zbadaniu sprawy Trybunał Konstytucyjny przychylił się do stanowiska pytającego sądu, uznając, iż art. 12 ust.1 oraz 1714 ust. 1 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych , wprowadzone ustawą zmieniającą z czerwca 2007 są niezgodne z Konstytucją. Za niekonstytucyjną Trybunał uznał także samą dopuszczalność uwłaszczenia spółdzielców na majątku spółdzielni na warunkach wskazanych w zaskarżonych przepisach ustawy. Uwłaszczenie to odbywa się bez zgody organów spółdzielczych, jego warunki są określone ustawowo, a zatem nie ma tu możliwości uwzględnienia woli samej spółdzielni (spółdzielców), wyrażonej w statucie czy uchwale. Takie wkraczanie w stosunki własnościowe spółdzielni w dotychczasowym orzecznictwie TK zostało uznane za nieproporcjonalne wkroczenie w konstytucyjnie chronione prawa.

Ponadto w związku z drugim pytaniem Sądu Rejonowego dla Łodzi- Śródmieścia, Trybunał uznał, że ustawodawca niesłusznie wprowadził do przepisów spółdzielczych zapisy warunkujące odpowiedzialność karną członków zarządu spółdzielni, którzy przekroczą trzymiesięczne terminy przewłaszczenia wnioskujących o to spółdzielców. Zaskarżone przepisy, przewidujące ukaranie członków zarządu spółdzielni za dopuszczenie do nie zawarcia obligatoryjnych umów uwłaszczających, są niekonstytucyjne. Wspomniana kara wynosi do 5 tys. zł lub możliwe jest w zamian ograniczenie wolności.
Rozstrzygnięcie Trybunału Konstytucyjnego powoduje depenalizację czynów, z powodu

TK/KZ

Zobacz także:

TK: Przy ponownym rozpatrywaniu sprawy członek SKO musi być wyłączony

Wygaśnięcie własnościowego prawa do lokalu spółdzielczego