Trybunał Konstytucyjny orzekł, że pozbawienie członków kas możliwości udziału w walnym zgromadzeniu ogranicza ich prawa do współdecydowania w podejmowaniu najważniejszych decyzji.

We wniosku, w ramach kontroli prewencyjnej, zakwestionowane zostały przepisy ustawy o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych. W związku z wycofaniem wniosku przez Prezydenta RP w znacznym zakresie przedmiot zaskarżenia uległ radykalnemu ograniczeniu, na skutek czego ocena konstytucyjności dotyczyć mogła dwóch regulacji ustawy o SKOK z 2009 r.: art. 17 pkt 1 oraz art. 91 ust. 1 i 2 ustawy o SKOK-ach.

Zakwestionowany art. 17 pkt 1 ustawy o SKOK z 2009 r. pomijał walne zgromadzenie jako organ SKOK. Trybunał uznał, że w aspekcie konstytucyjnym SKOK-i tak jak i inne spółdzielnie należy kwalifikować jako dobrowolne zrzeszenia korzystające z gwarancji ustanowionych w art. 58 konstytucji. Ponadto SKOK-i posiadają wszystkie cechy charakterystyczne dla spółdzielni.

Zobacz: TK w sprawie prawa do zaskarżenia informacji IPN o służbie w organach bezpieczeństwa PRL

Trybunał wskazał, że o innym statusie kas nie przesądza cel ich działalności. Ponadto Trybunał podkreślił, że bez względu na wieloaspektowość zmian dotyczących SKOK-ów, nie zmieniła się ich istota. Kasy w dalszym ciągu pozostają spółdzielniami.

Z drugiej strony Trybunał zauważył, że działalność prowadzona przez SKOK-i ma cechy specyficzne, co odróżnia je od typowych organizacji gospodarczych, w tym finansowych, których ostatecznym celem jest maksymalizacja zysku.

Trybunał podkreślił, że walne zgromadzenie jest klasycznym dla podmiotów typu korporacyjnego organem, gwarantującym możliwość udziału w "procedurach demokratycznych" i jest charakterystyczne nie tylko dla spółdzielni, ale również innych podmiotów, takich jak spółki, stowarzyszenia, izby. Instytucja ta jest wyrazem samorządności i demokracji wewnętrznej spółdzielni. Poprzez walne zgromadzenie prawodawca daje wszystkim członkom możliwość decydowania o najważniejszych sprawach spółdzielni. Natomiast utworzenie zebrania przedstawicieli jest uprawnieniem z którego członkowie mogą korzystać w określonych warunkach.

Zobacz: TK o nadaniu tytułowi egzekucyjnemu klauzuli wykonalności

W związku z tym Trybunał uznał, że zakwestionowany art. 17 pkt 1 ustawy o skok z 2009 r., poprzez pozbawienie członków kas możliwości udziału w walnym zgromadzeniu ograniczał prawa członków kas do współdecydowania w podejmowaniu najważniejszych dla tych podmiotów decyzji.

Ocenę konstytucyjności art. 91 ust. 1 i 2 ustawy o skok z 2009 r. Trybunał rozpoczął od zwrócenia uwagi na istotną rolę tych przepisów. Regulacje te zostały przyjęte bowiem ze względu na konieczność zapewnienia bezpieczeństwa finansowego zgromadzonych w kasach depozytów pieniężnych członków kas. Zgodnie z prawem unijnym każda instytucja finansowa, w tym także SKOK, musi podlegać systemowi gwarantowania depozytów. W Polsce, zgodnie z ustawą z dnia 14 grudnia 2004 r. o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym obowiązkowi gwarantowania depozytów podlegają banki krajowe oraz oddziały banków zagranicznych, o ile nie uczestniczą w innym systemie gwarantowania depozytów. Jednakże zakresem tej ustawy nie zostały objęte kasy i w konsekwencji utworzyły własny system gwarantowania depozytów, któremu podlegają wszystkie SKOK.

Zaskarżony art. 91 ust. 1 i 2 ustawy o skok z 2009 r., pełnił podwójną funkcję. Po pierwsze, określał gwarancje dla depozytów członków kas w planowanym okresie przejściowym (2009-2010) po wejściu w życie nowej ustawy. Art. 91 ust. 1 ustawy o skok z 2009 r. przewidywał, że w latach 2009-2010 w przypadku niemożliwości wypłacenia członkom kas zdeponowanych depozytów, kasy mogą skorzystać ze środków funduszu stabilizacyjnego, utworzonego przez Kasę Krajową na podstawie art. 55 ustawy o skok z 2009 r. Natomiast, jeżeli niewypłacalna kasa uczestniczy w dobrowolnym systemie ubezpieczeń, art. 91 ust. 2 wskazywał, że w pierwszej kolejności roszczenia członków kasy powinny być zaspokajane w ramach tego systemu. Po drugie, zaskarżone przepisy wskazywały okres przejściowy dwóch lat (2009-2010), jako czas niezbędny do opracowania i przyjęcia docelowego system gwarantowania depozytów członków wszystkich kas, który to system powinien uwzględniać specyfikę rozwiązań implementowanych przez nową ustawę na żywym organizmie kas.

Zobacz: TK: Uprzywilejowanie ksiąg bankowych i wyciągów narusza konstytucję

Uznając wskazane przepisy za niezgodne z art. 2 konstytucji Trybunał podkreślił, że przepisy te mają doniosłe znaczenie dla ochrony oszczędności członków SKOK, ale w związku z określeniem przedziału czasowego obowiązywania tych regulacji na lata 2009-2010 nie znajdą one żadnego zastosowania - są puste i bezprzedmiotowe.

PS/źródło:TK

Zobacz także:

TK orzekł w sprawie kryteriów podwyżek czynszów

TK w sprawie przyznawania uprawnień kombatanckich