Uregulowanie krajowe przewidujące karę pozbawienia wolności dla przebywającego nielegalnie na terytorium państwa członkowskiego obywatela państwa trzeciego, który nie zastosował się do nakazu opuszczenia terytorium tego kraju, jest sprzeczne z dyrektywą w sprawie powrotów nielegalnych imigrantów, orzekł Europejski Trybunał Sprawiedliwości w wyroku z dnia 28 kwietnia 2011 roku.
Zdaniem Trybunału sankcja karna, taka jak przewidziana w ustawodawstwie włoskim, może zagrozić realizacji celu polegającego na prowadzeniu skutecznej polityki w zakresie wydalania z terytorium i repatriacji z poszanowaniem praw podstawowych.
Stan faktyczny
Hassan El Dridi, obywatel państwa trzeciego, wjechał nielegalnie na terytorium Włoch. W 2004 r. wydano względem niego dekret o wydaleniu, na podstawie którego w 2010 r. wydano nakaz opuszczenia przez niego terytorium krajowego w terminie pięciu dni. Ten ostatni środek uzasadniony był brakiem dokumentów tożsamości, środka transportu oraz niemożliwością tymczasowego przyjęcia go - z uwagi na brak miejsc - w ośrodku detencyjnym. Ponieważ H. El Dridi nie zastosował się do tego nakazu, został skazany przez sąd w Trydencie (Włochy) na karę jednego roku pozbawienia wolności.
Sąd apelacyjny w Trydencie, do którego się odwołał, zwrócił się z pytaniem do Trybunału Sprawiedliwości, czy Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/115/WE z dnia 16 grudnia 2008 r. w sprawie wspólnych norm i procedur stosowanych przez państwa członkowskie w odniesieniu do powrotów nielegalnie przebywających obywateli państw trzecich (Dz.U. L 348, s. 98), sprzeciwia się uregulowaniu krajowemu przewidującemu wymierzenie kary pozbawienia wolności cudzoziemcowi przebywającemu nielegalnie na terytorium państwa członkowskiego wyłącznie z tego względu, że bez uzasadnionego powodu przebywa on na tym terytorium, z naruszeniem nakazu jego opuszczenia w określonym terminie.
Wyrok ETS
Trybunał zauważył w pierwszej kolejności, że dyrektywa ustanawia wspólne normy i procedury w celu prowadzenia skutecznej polityki wydalania z terytorium i repatriacji osób, z poszanowaniem ich praw podstawowych a także ich godności. Państwa członkowskie nie mogą odstąpić od tych norm i procedur poprzez stosowanie surowszych norm.
Dyrektywa ta dokładnie określa procedurę, jaką należy stosować w odniesieniu do powrotów nielegalnie przebywających cudzoziemców i ustala kolejność poszczególnych etapów tej procedury.
Dyrektywa przewiduje gradację środków, jakie należy podjąć w celu wykonania decyzji nakazującej powrót, jak również obowiązek przestrzegania zasady proporcjonalności na każdym etapie postępowania. Gradacja ta rozciąga się od środka pozostawiającego zainteresowanemu najwięcej swobody, czyli wyznaczenia terminu dobrowolnego wyjazdu, do środka najbardziej ograniczającego wolność, na jaki zezwala dyrektywa w ramach postępowania w sprawie przymusowego wydalenia, czyli zatrzymania w specjalnym ośrodku detencyjnym.
Dyrektywa realizuje tym samym cel ograniczenia maksymalnego okresu stosowania środka detencyjnego w ramach postępowania w sprawie powrotu i zapewnienia w ten sposób przestrzegania praw podstawowych nielegalnie przebywających obywateli państw członkowskich.
Brak implementacji dyrektywy do włoskiego porządku prawnego
Trybunał stwierdził następnie, że dyrektywa nie została implementowana do włoskiego porządku prawnego i przypomniał, że w takiej sytuacji jednostki mają prawo powoływać się wobec państwa członkowskiego, które nie dokonało transpozycji, na przepisy dyrektywy, jeśli - ze względu na swoją treść - są bezwarunkowe i wystarczająco precyzyjne. Tak jest w przypadku art. 15 i 16 przedmiotowej dyrektywy. W tym względzie Trybunał stwierdził, że włoskie postępowanie w sprawie wydalenia różni się znacząco od postępowania ustanowionego w tej dyrektywie.
Trybunał stwierdził zatem, że państwa członkowskie nie mogą, dla zaradzenia brakowi skuteczności środków przymusu przyjętych w celu przeprowadzenia przymusowego wydalenia, ustanowić kary pozbawienia wolności, takiej jak przewidziana w uregulowaniu krajowym rozpatrywanym w postępowaniu przed sądem krajowym, wyłącznie z tego względu, że obywatel państwa trzeciego nadal pozostaje nielegalnie, po tym jak doręczono mu nakaz opuszczenia terytorium krajowego i po tym jak upłynął termin wyznaczony w tym nakazie, na terytorium państwa członkowskiego. Państwa te powinny podjąć wysiłki w celu wykonania wciąż obowiązującej decyzji nakazującej powrót.
Taka bowiem kara pozbawienia wolności, z uwagi w szczególności na swe warunki i sposoby stosowania, może zagrażać realizacji celu wytyczonego przez dyrektywę, czyli prowadzeniu skutecznej polityki w zakresie wydalania i repatriacji nielegalnie przebywających obywateli państw trzecich z poszanowaniem praw podstawowych.
Źródło:curia.pl
Zobacz także: