Sytuacja prawna pacjenta, który został przyjęty bez swojej zgody do szpitala psychiatrycznego w okresie rozstrzygania przez sąd o legalności tego umieszczenia budzi wątpliwości Rzecznika Praw Obywatelskich. W związku z tym RPO zwróciła się Ministra Zdrowia o przedstawienie stanowiska w tej sprawie.

Wątpliwości Rzecznika jakie pojawiają się na tle przepisów dotyczących przyjęcia pacjenta do szpitala psychiatrycznego bez jego zgody dotyczą okresu, który upływa pomiędzy przyjęciem pacjenta do szpitala, a rozstrzygnięciem przez sąd o legalności tego umieszczenia.

Z przepisów wynika, że kierownik zawiadamia o przyjęciu danej osoby do szpitala psychiatrycznego sąd opiekuńczy w ciągu 72 godzin od chwili przyjęcia. Natomiast sędzia wizytujący wysłuchuje taką osobę nie później niż w terminie 48 godzin od otrzymania zawiadomienia.

Wynikiem tego wysłuchania może być natychmiastowe wypisanie ze szpitala osoby przyjętej do niego bez jej zgody. Osoba taka może jednak również w dalszym ciągu przebywać w szpitalu bez jakiegokolwiek orzeczenia sądowego aż do czasu odbycia rozprawy, co powinno nastąpić nie później niż w terminie 14 dni od dnia otrzymania zawiadomienia. Ponadto wyznaczenie rozprawy w tym terminie wcale nie oznacza, że sąd wyda na niej orzeczenie w sprawie legalności umieszczenia danej osoby w szpitalu psychiatrycznym- wskazuje RPO.

Postępowanie w tej sprawie przed sądem opiekuńczym nie jest bowiem, oprócz wyjątku określonego w art. 24 ust. 1 ustawy o ochronie zdrowia psychicznego, limitowane żadnym końcowym terminem.

W rezultacie do pierwszego kontaktu sędziego z osobą przyjętą do szpitala psychiatrycznego bez jej zgody może dojść nawet maksymalnie po upływie 120 godzin od chwili przyjęcia- alarmuje Rzecznik.

I dodaje, że jeśli zaś sędzia w trakcie wysłuchania stwierdzi, że pobyt osoby w szpitalu psychiatrycznym nie jest oczywiście bezzasadny, sprawa legalności i zasadności przyjęcia będzie rozstrzygana jeszcze w bardziej odległym terminie.

Powyższe oznacza, że osoba pozbawiona wolności osobistej może przez wiele dni oczekiwać na decyzję sądu w sprawie legalności pozbawienia tej wolności- ocenia RPO.

Zdaniem Rzecznika Praw Obywatelskich taki stan prawny budzi wątpliwości, co do jego zgodności ze standardem wynikającym z Konstytucji.

Problem konstytucyjności, który pojawia się na tle przyjęcia do szpitala psychiatrycznego pacjenta bez jego zgody wiąże się z konstrukcją art. 23 ust. 4 ustawy o ochronie zdrowia psychicznego- wskazuje RPO. Przewiduje on, że kierownik szpitala zawiadamia o przyjęciu do szpitala sąd opiekuńczy. W związku z tym w opinii RPO ustawodawca w tym zakresie nie zrealizował wynikającego z art. 41 ust. 2 zd. drugie Konstytucji RP nakazu niezwłocznego powiadomienia o pozbawieniu wolności rodziny lub osoby wskazanej przez pozbawionego wolności.

Co więcej jak wskazuje Rzecznik to nie jedyna wątpliwość, bowiem w myśl art. 41 ust. 2 zd. pierwsze Konstytucji RP każdy pozbawiony wolności nie na podstawie wyroku sądowego ma prawo odwołać się do sądu w celu niezwłocznego ustalenia legalności tego pozbawienia. W opinii RPO można mieć wątpliwość czy ustalone przez ustawodawcę terminy zarówno pierwszego kontaktu z sędzią wizytującym szpital jak też przeprowadzenia rozprawy przez sąd opiekuńczy spełniają owo kryterium „niezwłoczności". Po drugie w ocenie RPO terminy te nie mają z punktu widzenia jednostki charakteru gwarancyjnego.

W związku z powyższym Rzecznik Praw Obywatelskich zwróciła się do Ministra Zdrowia o przedstawienie stanowiska na temat poruszonych problemów, a także o podjęcie działań w celu dostosowania treści ustawy o ochronie zdrowia psychicznego do standardów przewidzianych w Konstytucji.

PS/źródło:RPO

Zobacz także:

RPO: Status osoby kończącej aplikację musi zostać uregulowany

RPO chce uregulowania kwestii zawieszenia postępowania po skierowaniu pytania do TK