W związku z orzeczeniem Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu w sprawie Grzelak przeciwko Polsce, zastępca Rzecznika Praw Obywatelskich wystąpił do Minister Edukacji Narodowej w sprawie opinii odnośnie dostępności lekcji etyki dla uczniów szkół publicznych.
Rzecznik Praw Obywatelskich w dotychczasowych wystąpieniach wielokrotnie zwracał uwagę na kwestię braku realnej możliwości uczęszczania przez zainteresowanych uczniów na lekcje etyki. Zdaniem Rzecznika Praw Obywatelskich problem stanowi nie tylko kwestia dostępności lekcji etyki, ale także brak właściwego przygotowania nauczycieli wykładających etykę.
Według RPO sprawa Grzelak przeciwko Polsce chociaż dotyczy tej jednostkowej sprawy ma z fundamentalne znaczenie dla praktyki oświatowej w Polsce. Problemów z organizowaniem lekcji etyki nie można tłumaczyć wyłącznie brakiem odpowiedniej liczby chętnych. Brak zainteresowania nauką etyki może właśnie wynikać z faktu nieorganizowania tych lekcji, z braku realnej oferty przedstawionej uczniom, iż jeśli chcą takie lekcje zostaną rzeczywiście zorganizowane. ETPC wyraźnie wskazał na konieczność organizowania lekcji etyki dla uczniów tego oczekujących. Dlatego też warto rozważyć sugestie Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka, aby przy organizowaniu lekcji etyki wykorzystać doświadczenia związane z nauczaniem języków mniejszości narodowych lub etnicznych.
Ponadto zdaniem RPO Trybunał słusznie zauważył, iż niewpisywanie stopnia w rubryce religia/etyka na świadectwie będzie przez postronnego obserwatora odczytane jako nieuczestniczenie w powszechnie dostępnych lekcjach religii, a więc pozostawanie niewierzącym. Nie wystąpiłoby to w razie wypełnienia rubryki, a więc w przypadku prowadzenia nauczania etyki.
W związku z powyższym, RPO zwrócił się do Minister Edukacji Narodowej o ustosunkowanie się do problemów, a także o udzielenie informacji na temat planowanych działań zmierzających do realizacji ustaleń zawartych w wyroku Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w sprawie Grzelak przeciwko Polsce. Ponadto zwrócił się o informację odnośnie aktualnych danych na temat faktycznej dostępności lekcji etyki dla uczniów szkół publicznych, w tym: liczbie szkół, w których organizowane są zajęcia z etyki (w stosunku do ogólnej liczby szkół publicznych), liczbie nauczycieli zatrudnionych w szkołach publicznych, którzy posiadają kwalifikacje do nauczania etyki (w stosunku do liczby katechetów), a także szacunkowej liczby uczniów uczęszczających na zajęcia z etyki w szkołach publicznych.
PS/RPO