Rzecznik Praw Obywatelskich wystąpił do Ministra Sprawiedliwości w sprawie zasad i trybu przeprowadzania egzaminów na tłumacza przysięgłego, utrudniających dostęp do tego zawodu osobom niepełnosprawnym.

Z trafiających do Rzecznika listów wynika, że zarówno obowiązujące przepisy ustawowe, jak i wykonawcze nie są w stanie zapobiec faktycznej dyskryminacji, zauważalnej przy zatrudnianiu osób niepełnosprawnych oraz zabezpieczaniu ich konkurencyjności na rynku pracy.

Pomimo różnych instrumentów działania i podejmowanych kroków, osoby z niepełnosprawnością nadal spotykają się z barierami w dostępie do zawodów atrakcyjnych społecznie. Przykładem takich barier są zasady i tryb przeprowadzania egzaminów na tłumacza przysięgłego, regulowane w drodze rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 24 stycznia 2005 r. w sprawie szczegółowego sposobu przeprowadzania egzaminu na tłumacza przysięgłego (Dz. U. Nr 15, poz. 129, dalej także jako: rozporządzenie).

Jak pisze RPO w swoim liście do ministra sprawiedliwości zawód tłumacza przysięgłego jest szczególnie atrakcyjny dla osób niepełnosprawnych ruchowo.

Tymczasem przywołane powyżej rozporządzenie nie przewiduje żadnych środków dostosowania egzaminu na tłumacza przysięgłego do potrzeb osób z niepełnosprawnością. W szczególności, na gruncie przepisów rozporządzenia, nie ma możliwości wydłużenia czasu trwania egzaminu w części pisemnej. Zgodnie z § 7 ust. 3 rozporządzenia, część pisemna egzaminu trwa cztery godziny, w trakcie których zdający obowiązany jest przetłumaczyć cztery teksty, w tym pisma sądowe, urzędowe albo napisane językiem prawniczym. Jak wynika z kierowanych do Rzecznika skarg, określony w rozporządzeniu czas trwania egzaminu jest za krótki dla osób z ograniczoną możliwością pisania ręcznego (będącej następstwem niedowładu kończyn).

Na obowiązek wyrównywania szans osób niepełnosprawnych w dostępie do zawodu wskazuje podpisana przez Polskę Konwencja Praw Osób Niepełnosprawnych z dnia 13 grudnia 2006 r. W art. 27 przywołanej Konwencji podkreśla się potrzebę promowania szans zatrudnienia oraz awansu zawodowego osób niepełnosprawnych.

Wydaje się, że w dobie dostosowywania przepisów powszechnie obowiązującego prawa do wymagań Konwencji - co pozwoliłoby w niedługim czasie na jej ratyfikowanie przez Prezydenta RP - szczególna wrażliwość na potrzeby osób niepełnosprawnych jest wyjątkowo istotna. Mając powyższe na uwadze, działając w oparciu o art. 16 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 15 lipca 1987 r. o Rzeczniku Praw Obywatelskich ( Dz. U. z 2001 r. Nr 14 poz. 147 ze zm.), zwracam się do Pana Ministra z uprzejmą prośbą o rozważenie możliwości takiej zmiany przepisów przywołanego rozporządzenia, która bez obniżania stawianych wymagań, pozwoliłaby jednocześnie dostosować warunki i formę egzaminu na tłumacza przysięgłego do potrzeb osób z niepełnosprawnością.

RPO/AS