Trybunał Konstytucyjny bezterminowo odroczył rozprawę w sprawie wyznaniowych komisji majątkowych, Kościoła Katolickiego i Gmin Żydowskich. Trybunał nie podał powodu odroczenia, ale rozstrzygana sprawa jest bardzo zawiła, rozpatrywana w pełnym składzie sędziowskim.

Ustawy regulujące dochodzenie zwrotu odebranego w czasach PRL majątku Kościoła oraz Gmin żydowskich zaskarżyła Rzecznik Praw Obywatelskich Irena Lipowicz. RPO kwestionuje przepisy, które nie pozwalają samorządom odwoływać się od decyzji komisji majątkowych kościelnych czy komisji regulacyjnej rozstrzygającej sprawy majątkowe gmin żydowskich.

Kościelna Komisja Majątkowa nie istnieje od 2011 roku. Sprawami, które nie zostały przez nią rozstrzygnięte, zajmują się sądy.

Aktywna pozostaje Komisja Regulacyjna zajmująca się zwrotem mienia żydowskiego, odebranego w okresie PRL z naruszeniem prawa. Reprezentujący gminy wyznaniowe żydowskie adwokat Mikołaj Pietrzak podkreślał, że gdyby obecne przepisy uznano za niekonstytucyjne - procesy sądowe ciągnęłyby się w nieskończoność, bo wiele gmin żydowskich utraciło dokumenty poświadczające prawo do nieruchomości, a ich odtworzenie jest czasochłonne lub niemożliwe. Adwokat przekonywał, że zaskakujące i niezrozumiałe jest, iż Rzecznik Praw Obywatelskich zaskarżył tylko przepisy dotyczące decyzji nieistniejącej Komisji Majątkowej katolickiej i istniejącej Komisji Regulacyjnej żydowskiej, podczas gdy identyczne przepisy regulacyjne dotyczyły zwracania majątku przedstawicielom wyznań: prawosławnego, protestanckiego i innych religii.

Zastępca Rzecznika Praw Obywatelskich Stanisław Trociuk mówił, że tylko na komisje katolicką i żydowską spływały skargi do Rzecznika. W trakcie rozprawy zastępca Rzecznika Praw Obywatelskich powiedział, że nie zamierza modyfikować swojego wniosku, rozszerzając go na przepisy o komisjach majątkowych innych wyznań. Stanisław Trociuk mówił, że przy wydawaniu decyzji o zwrocie majątku gmin żydowskich zdarzyły się przypadki naruszenia praw osób trzecich.

W ostatnim czasie do Rzecznika wpłynęło kilka skarg lokatorów nieruchomości w Krakowie, mających prawa użytkowania wieczystego. Komisja regulacyjna, która zwróciła nieruchomość Gminie Wyznaniowej Żydowskiej przyznała jej pełne prawo własności, choć według ustaleń prokuratury odbyło się to z naruszeniem prawa.

Rzecznik zaznacza, że z racji braku możliwości zaskarżenia decyzji komisji regulacyjnej, żadna ze stron - w tym dotychczasowy zarządca, czyli samorząd lokalny - nie ma możliwości uzyskania odszkodowania.

Komisja majątkowa kościelna za swojego istnienia przyjęła ponad 3 tysiące wniosków o zwrot mienia Kościołowi Katolickiemu, po likwidacji komisji w 2011 roku pozostało 216 wniosków rozstrzyganych przez sądy powszechne. Do Komisji regulacyjnej żydowskiej trafiło ponad 5 tysięcy wniosków o zwrot nieruchomości do rozstrzygnięcia jest ich jeszcze ponad 3 tysiące.