Kontrole budynku oraz prowadzenie książki obiektu to zadania zarządcy i właściciela budynku. Za ich niewypełnienie grozi m.in. grzywna.
Właściciel i zarządca nieruchomości niewywiązujący się z zadań, które nakłada na niego prawo budowlane, naraża się na odpowiedzialność cywilną oraz karną.
Każdy bowiem, kto nie spełni obowiązku utrzymania obiektu budowlanego w należytym stanie technicznym, użytkuje obiekt w sposób niezgodny z przepisami lub nie zapewnia bezpieczeństwa użytkowania obiektu budowlanego, podlega grzywnie nie mniejszej niż 100 stawek dziennych (najwięcej może być to 360 stawek dziennych grzywny) o wartości od 10 zł do 2 tys. zł jedna, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.

Książka obiektu

Jednym z podstawowych obowiązków każdego właściciela i zarządcy nieruchomości jest prowadzenie książki obiektu budowlanego. Liczba książek powinna odpowiadać liczbie użytkowanych obiektów.
Obowiązek prowadzenia książki nie obejmuje budynków indywidualnego budownictwa jednorodzinnego, zagrodowego i letniskowego, altan i obiektów gospodarczych na działkach, a także parterowych budynków gospodarczych o powierzchni do 35 mkw.

5 tys. zł grzywny grozi właścicielowi, który nie prowadzi książki obiektu budowlanego lub nie przechowuje dokumentów

Do książki obiektu właściciel lub zarządca powinien wpisywać wykonane w budynku prace, remonty i przebudowy. Do dokumentu powinny być dołączane protokoły okresowych kontroli oraz badań. Wpisów należy dokonywać w dniu zaistnienia okoliczności.
Właściciel lub zarządca nieruchomości, który nie wypełni obowiązku prowadzenia książki obiektu budowlanego, może zostać ukarany karą grzywny w wysokości do 5 tys. zł.

Okresowe kontrole

Innym obowiązkiem w zakresie prawidłowego użytkowania obiektu budowlanego jest przeprowadzanie jego kontroli.
Przynajmniej raz w roku powinna być przeprowadzona kontrola okresowa stanu technicznego elementów budynku, budowli i instalacji narażonych na szkodliwe wpływy atmosferyczne i niszczące działania czynników występujących podczas użytkowania obiektu, a więc przede wszystkim dachy, rynny i rury spustowe, okna, ściany zewnętrzne i instalacje wodociągowe.
Z przeprowadzania kontroli zwolnieni są właściciele i zarządcy budynków mieszkalnych jednorodzinnych oraz obiektów budowlanych budownictwa zagrodowego i letniskowego, a także budynków, do budowy których nie jest wymagane pozwolenie na budowę (obiekty wymienione w art. 29 ust. 1 prawa budowlanego).
Rocznej kontroli powinny być poddawane instalacje i urządzenia służące ochronie środowiska, a więc przyłącza kanalizacyjne, szamba i przydomowe oczyszczalnie ścieków oraz urządzenia do neutralizacji emitowanych na zewnątrz zanieczyszczeń, a także instalacje gazowe oraz przewody kominowe. Przewody dymowe muszą być ponadto czyszczone cztery razy w roku.
Co najmniej raz na pięć lat należy sprawdzać stan sprawności technicznej i wartości użytkowej całego obiektu budowlanego, jego estetykę oraz otoczenie.
Większe obowiązki ciążą na właścicielach i zarządcach budynków o powierzchni zabudowy przekraczającej 2 tys. mkw. oraz innych obiektów budowlanych o powierzchni dachu przekraczającej 1 tys. mkw.
W przypadku tych budynków konieczne jest przeprowadzenie dodatkowych kontroli dwa razy w roku – w terminach do 31 maja oraz do 30 listopada każdego roku.
Właściciel lub zarządca skontrolowanego obiektu jest zobowiązany bezpośrednio po przeprowadzonej kontroli usunąć zauważone nieprawidłowości i odnotować to w książce obiektu.
Za nieusunięcie stwierdzonych nieprawidłowości lub braków mogących spowodować niebezpieczeństwo właściciel lub zarządca nieruchomości może zostać ukarany karą aresztu lub ograniczenia wolności albo grzywną do 5 tys. zł. Taka sama kara grozi za nieprzeprowadzanie obowiązkowych kontroli.

Podstawa prawna
Art. 5 ust. 2, art. 60 – 65, art. 91a, art. 92 ust. 2 pkt 2, art. 93 pkt 8 i 9 ustawy z 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane (t.j. Dz.U. z 2010 r. nr 243, poz. 1623 z późn. zm.).