Przedsiębiorca, który przestaje w terminie regulować zobowiązania, nie powinien czekać, aż wierzyciele wystąpią o upadłość jego firmy. Lepiej, by zawczasu przedsięwziął działania sanacyjne.
Zanim dojdzie do bankructwa, właściciel przedsiębiorstwa może sam przeprowadzić postępowanie naprawcze. Od rozpoczęcia postępowania jego firmie przestanie rosnąć zadłużenie. Zostanie bowiem zawieszone wykonywanie zobowiązań oraz naliczanie należnych odsetek. Nie będą wszczynane postępowania zabezpieczające i egzekucyjne. Natomiast te, które już się toczą, z mocy prawa zostaną zawieszone (z wyjątkiem postępowań, które nie są objęte układem z wierzycielami, np. alimentacyjnych).
Nawet jeśli już wcześniej sąd wydał tymczasowe zarządzenie w celu zabezpieczenia roszczeń pieniężnych, to z dniem wszczęcia postępowania naprawczego na wniosek przedsiębiorcy może je zmienić i uchylić dokonane zajęcia. Natomiast skutecznie przeprowadzone postępowanie naprawcze doprowadzi do zawarcia układu z wierzycielami.

Kto skorzysta z naprawy

Przeprowadzić postępowanie naprawcze mogą przedsiębiorcy zagrożeni niewypłacalnością, czyli tacy, którzy wprawdzie wykonują jeszcze swoje zobowiązania, ale według rozsądnej oceny sytuacji ekonomicznej firmy jest oczywiste, że w niedługim czasie staną się niewypłacalni.
Wszczęcie postępowania naprawczego umożliwia też oddalenie przez sąd wniosku o ogłoszenie upadłości konkretnego przedsiębiorcy. Zadłużony przedsiębiorca musi wówczas przedstawić dowody na to, że opóźnienie w wykonaniu zobowiązań nie przekroczyło trzech miesięcy, a suma niewykonanych zobowiązań nie przekraczała 10 proc. wartości bilansowej przedsiębiorstwa, obliczanej w oparciu o zasady określone w ustawie z 29 września 1994 r. o rachunkowości (t.j. Dz.U. z 2002 r. nr 76, poz. 694 z późn. zm.). W dodatku niewykonanie zobowiązań – nawet tych niewielkich – nie może mieć charakteru trwałego, a oddalenie wniosku nie może spowodować pokrzywdzenia wierzycieli.
Natomiast postępowania naprawczego nie może przeprowadzić osoba, która już je prowadziła, a od jego umorzenia nie upłynęły jeszcze dwa lata lub już była objęta układem w postępowaniu naprawczym albo upadłościowym, jeśli od wykonania układu nie upłynęło jeszcze 5 lat. W takiej samej sytuacji znajdują się przedsiębiorcy, przeciwko którym było już prowadzone postępowanie upadłościowe, obejmujące likwidację majątku, albo zakończone układem likwidacyjnym, a od prawomocnego zakończenia postępowania nie upłynęło 5 lat.
Oprócz tego postępowania nie może prowadzić dłużnik, w stosunku do którego został już oddalony wniosek o ogłoszenie upadłości lub umorzono postępowanie upadłościowe z powodu braku majątku na pokrycie kosztów postępowania. Dotyczy to spraw, w których od uprawomocnienia się postępowania nie upłynęło jeszcze 5 lat.

Wszczęcie postępowania

Przedsiębiorca, który jest zagrożony niewypłacalnością, może złożyć w sądzie oświadczenie o wszczęciu postępowania naprawczego. Określa w nim swoje dane: imię, nazwisko albo nazwę firmy, miejsce zamieszkania albo siedzibę. Wskazuje też miejsce, w którym znajduje się przedsiębiorstwo oraz inny majątek, a także okoliczności, które uzasadniają wszczęcie postępowania naprawczego.
Gdy dłużnikiem jest przedsiębiorca wpisany do rejestru, to dołącza zaświadczenie albo oświadczenie o wpisie do niego. Oprócz tego powinien również złożyć oświadczenie, że nie zachodzi żadna okoliczność, która uniemożliwiałaby wszczęcie postępowania. Dodatkowo przedstawia także plan naprawczy, aktualny wykaz majątku z szacunkową wyceną, bilans sporządzony do celów tego postępowania, spis wierzycieli (z wysokością wierzytelności, terminami zapłaty) oraz listę zabezpieczeń dokonanych na jego majątku. Powinien też przedstawić oświadczenie o tym, jakie wierzytelności spłacił w ciągu ostatnich 6 miesięcy oraz wykaz tytułów egzekucyjnych i wykonawczych, jakie są przeciwko niemu skierowane. Dołącza też spis podmiotów, co do których on jest wierzycielem (ze wskazaniem na datę powstania wierzytelności i terminy zapłaty).
Dodatkowo jeszcze musi złożyć w sądzie oświadczenie z podpisem notarialnie poświadczonym o prawdziwości danych zawartych w oświadczeniu o wszczęciu postępowania.
Sąd, który otrzyma takie oświadczenie z dokumentacją, może w ciągu 14 dni zakazać wszczęcia postępowania naprawczego, gdy dopatrzy się naruszeń przy składaniu go, lub stwierdzi, że dane zawarte w dokumentach i oświadczeniu nie są prawdziwe.
O złożeniu oświadczenia o wszczęciu postępowania naprawczego przedsiębiorca musi dać ogłoszenie w monitorach Sądowym i Gospodarczym oraz w co najmniej jednym dzienniku o zasięgu lokalnym i jednym o zasięgu ogólnopolskim. Data ogłoszenia oświadczenia w Monitorze Gospodarczym jest datą wszczęcia postępowania naprawczego.
Gdy zostanie wszczęte postępowanie naprawcze, sąd ustanowi dla przedsiębiorcy nadzorcę sądowego.
Podstawa prawna
Art. 492 – 494 ustawy z 28 lutego 2003 r. – Prawo upadłościowe i naprawcze (t.j. Dz.U. z 2009 r. nr 175, poz. 1361 z późn. zm.).