Powołanie federacji organizacji prawniczych i pracowników wymiaru sprawiedliwości, której celem będą wspólne działanie na rzecz właściwego funkcjonowania demokratycznego państwa prawa, zapowiedzieli prawnicy, którzy obradowali we Wrocławiu przy "Okrągłym Stole Środowisk Prawniczych".

"Od wielu miesięcy zwracaliśmy się o zwołanie okrągłego stołu z udziałem przedstawicieli wszystkich władz oraz środowisk prawniczych" - powiedział PAP sędzia Maciej Strączyński, prezes Stowarzyszenie Sędziów Polskich "Iustitia" i współorganizator - wraz ze Związkiem Zawodowym Prokuratorów i Pracowników Prokuratury RP - okrągłego stołu.

"Celem miała być rzetelna debata o kształcie polskiego wymiaru sprawiedliwości oraz systemu ochrony prawa. Podobne apele wystosowały zgromadzenia kilkudziesięciu sądów okręgowych i apelacyjnych oraz Ogólnopolskie Zebrania Przedstawicieli Sądów Okręgowych i Apelacyjnych" - mówił Strączyński.

Dodał, że podjęcie dyskusji, o którą apelowały środowiska prawnicze, było szczególnie uzasadnione z uwagi na prace parlamentarne, prowadzone nad zmianami w obowiązujących regulacjach dotyczących w szczególności prawa o ustroju sądów powszechnych. Według prezesa "Iustitii" stanowiły one szansę na opracowanie całkowicie nowych, przemyślanych rozwiązań prawnych, które po ponad 20 latach od transformacji ustrojowej doprowadziłyby do tego, że wymiar sprawiedliwości w Polsce spełniałby wymogi, stawiane demokratycznemu państwu prawa.

"Szansa na rzetelną debatę została jednak zaprzepaszczona, ponieważ politycy zignorowali głos środowisk prawniczych, w tym ostrzeżenia przed zagrożeniami dla niezawisłości sądów. W toku prowadzonych prac nie ukrywano, że celem ustawy jest poddanie sądów i sędziów kontroli władz politycznych poprzez ich szersze podporządkowanie ministrowi sprawiedliwości" - mówił Strączyński.

Po dwudniowych obradach we Wrocławiu prawnicy przyjęli dokument końcowy. Według nich rozwiązania zawarte w przyjętej ustawie zmieniającej prawo o ustroju sądów powszechnych nie tylko nie przyczynią się do naprawy wymiaru sprawiedliwości, ale pogłębią istniejące patologie.

"Coraz silniejsze podporządkowanie organizacyjne sądów ministrowi sprawiedliwości i powoływanym przez niego dyrektorom, przyznanie mu prawa do dowolnego określenia kryteriów ocen sędziów, możliwość ustanowienia referendarza zwierzchnikiem sędziego oraz sprowadzenie uprawnień sędziowskich organów przedstawicielskich do wydawania jedynie niewiążących opinii również w tak istotnych sprawach jak obsada stanowisk prezesów sądów, prowadzi do dalszego ograniczania samodzielności ustrojowej władzy sądowniczej" - wynika z dokumentu przyjętego na zakończenie obrad.

Z dokumentu wynika dalej, że rozpoczęta reforma prokuratury nie została dokończona, ponieważ w ślad za realizacją politycznego postulatu rozdziału funkcji Prokuratora Generalnego i ministra sprawiedliwości, akceptowanego przez środowisko, nie poszły realne działania.

"Pilną potrzebą jest podjęcie prac prowadzących do stworzenia silnej, nowoczesnej niezależnej i autonomicznej prokuratury tak, aby mogła ona w sposób skuteczny realizować swoje zadania w zakresie ochrony prawa, w tym w szczególności zwalczania przestępczości" - czytamy w dokumencie.

Prawnicy piszą też, że konieczne jest przede wszystkim osadzenie instytucji prokuratury w Konstytucji RP, zapewnienie jej autonomii budżetowej, bez której nie jest możliwe samodzielne funkcjonowanie, a także przyznanie Prokuratorowi Generalnemu inicjatywy ustawodawczej.

Uczestnicy wrocławskiego spotkania zaapelowali o zwołanie "Okrągłego Stołu dla Wymiaru Sprawiedliwości" z udziałem przedstawicieli wszystkich władz, a także środowisk naukowych i prawniczych, celem wypracowania optymalnego modelu funkcjonowania wymiaru sprawiedliwości w Polsce.

"W naszej ocenie istnieje pilna potrzeba powołania specjalnej komisji kodyfikacyjnej, zadaniem której byłoby opracowanie całkowicie nowych projektów ustaw regulujących kompleksowo funkcjonowanie wymiaru sprawiedliwości i prokuratury" - napisali uczestnicy obrad w dokumencie końcowym.