Za związek przedsiębiorców może zostać uznany samorząd zawodowy lekarzy i dentystów, a jego oficjalne stanowisko za porozumienie ograniczające konkurencję. W takiej sytuacji UOKiK może nałożyć karę finansową.

W ustawie o ochronie konkurencji i konsumentów zabrania się praktyk ograniczających konkurencję przedsiębiorcom oraz związkom ich zrzeszającym. Zgodnie ze stanowiskiem prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów w decyzji wydanej w sprawie Naczelnej Izby Lekarskiej samorząd zawodowy, w tym przypadku zrzeszający lekarzy i lekarzy dentystów, stanowi związek przedsiębiorców, przez który zgodnie z definicją zawartą w ustawie o ochronie konkurencji i konsumentów rozumie się izby, zrzeszenia i inne organizacje zrzeszające przedsiębiorców, jak również związki tych organizacji. W świetle przedstawionej definicji pojęciu temu odpowiada praktycznie każda forma organizacyjna, o ile zrzesza przedsiębiorców. Co istotne, status związku przedsiębiorców nie zależy od rodzaju prowadzonej przez organizację działalności, a jedynie statusu osób tam zrzeszonych, czyli zgrupowania przedsiębiorców. Jak podkreśla prezes urzędu, członkowie samorządów zawodowych są przedsiębiorcami w rozumieniu prawa antymonopolowego. W związku z tym samorządy zawodowe są związkami przedsiębiorców. Tym samym jego działania uznane za ograniczające konkurencje będą należały do właściwości prezesa UOKiK.

Ograniczanie konkurencji

Zastrzeżenia urzędu w sprawie samorządu lekarskiego wzbudziło stanowisko NIL, zgodnie z którym przepisywanie pacjentom produktów leczniczych homeopatycznych dostępnych wyłącznie na receptę było sprzeczne z kodeksem etyki lekarskiej. Naruszenie kodeksu etyki lekarskiej grozi z kolei wszczęciem postępowania dyscyplinarnego, jak ustalono, wielokrotnie realizowanego w praktyce. Organ uznał stanowisko NIL za porozumienie naruszające konkurencję poprzez ograniczenie dostępu do rynku przedsiębiorcom sprzedającym leki homeopatyczne dopuszczone do legalnego obrotu, a tym samym ograniczenie dostępności tych produktów dla końcowych odbiorców.

Do kategorii porozumień ograniczających konkurencję należą wszelkie decyzje związków przedsiębiorców skierowane bezpośrednio lub pośrednio do ich członków w celu wywołania określonego działania bądź zaniechania. Są to w szczególności statuty, uchwały i inne akty wewnętrzne, nawet niemające charakteru wiążącego. Porozumienia, w rozumieniu ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, mogą stanowić także wytyczne bądź zalecenia o charakterze nieformalnym.

Ważny jest cel

Zakazane są porozumienia, których celem lub skutkiem jest wyeliminowanie, ograniczenie lub naruszenie w inny sposób konkurencji na rynku właściwym. W związku z czym nie ma istotnego znaczenia, czy doszło do ograniczenia, czy eliminacji konkurencji z tego względu, że porozumienie będzie zakazane z uwagi na sam antykonkurencyjny charakter i cel. Prezes urzędu stwierdził, że wyrażenie stanowiska przez NIL, wprowadzającego zagrożenie zastosowania sankcji dyscyplinarnych wobec członków samorządu lekarskiego, z uwagi iż dotyczy produktów, do których dostęp bez pośrednictwa lekarza jest niemożliwy, ogranicza konkurencję. Stanowisko takie według prezesa urzędu ma nie tylko antykonkurencyjny cel, lecz także antykonkurencyjny skutek.

Kara pieniężna

W przypadku stwierdzenia naruszenia zakazu zawierania porozumień ograniczających konkurencję organ wydaje decyzję o uznaniu praktyki za ograniczającą konkurencję i nakazującą zaniechanie jej stosowania. Prezes urzędu może nałożyć na samorząd zawodowy w drodze decyzji karę pieniężną w wysokości nie większej niż 10 proc. przychodu osiągniętego w roku rozliczeniowym poprzedzającym rok nałożenia kary. Nie ma przy tym znaczenia, czy związek przedsiębiorców umyślnie dopuścił się takiego naruszenia. Od decyzji prezesa UOKiK przysługuje odwołanie do Sądu Okręgowego w Warszawie – Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, za pośrednictwem prezesa urzędu, w terminie dwóch tygodni od doręczenia decyzji.

49 113,89 zł wyniosła sankcja finansowa nałożona na Naczelną Izbę Lekarską

Małgorzata Paluch
prawnik z Departamentu Prawa Farmaceutycznego, Kancelaria Prawna Chałas i Wspólnicy

Podstawa prawna

Ustawa z 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz.U. nr 50, poz. 331 z późn. zm.).