Precyzyjne określenie praw i obowiązków kuratorów w związku z ich nadzorem nad nieletnimi i sformułowanie zasad umieszczania nieletnich w hostelach przewiduje nowelizacja Ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich podpisana w czwartek przez prezydenta.

Nowelizacja została przyjęta przez Sejm w końcu lipca. Na początku sierpnia Senat nie zgłosił do niej żadnych poprawek i przekazał do podpisu prezydenta. Projekt zmian w ustawie został przygotowany w Senacie - senatorowie wskazywali, że od czasu wejścia w życie przepisów dotyczących nieletnich minęło już ponad 25 lat i wymagają one dostosowania do współczesnych czasów i ulepszenia.

W ustawie m.in. w sposób szczegółowy określono czynności, do których jest uprawniony i zobowiązany kurator wykonujący nadzór nad nieletnim. Chodzi m.in. o kwestie kontrolowania zachowania nieletniego, odwiedzania osób, których dotyczy postępowanie, w ich domach oraz przeprowadzania wywiadów środowiskowych. Ponadto, jeśli zachowanie nieletniego wskazywałoby, że jest on pod wpływem alkoholu lub innych środków odurzających, kurator może go zobowiązać do poddania się badaniu.

Przepisy regulują także zasady umieszczania nieletnich w hostelach - zarówno będących częścią zakładu poprawczego, jak i prowadzonych przez organizacje pozarządowe. Ma to przygotować młodego człowieka do normalnego życia, nauczyć odpowiedzialności za własne sprawy i samodzielności; umożliwi też zwolnienie z zakładu poprawczego, bez odsyłania nieletniego do jego środowiska, gdzie mógłby wrócić na drogę przestępstwa.

Ustawa pozwala na zlecenie opinii na temat nieletniego biegłemu

Ustawa pozwala też na zlecenie opinii na temat nieletniego biegłemu, podczas gdy obecnie taką opinię mogą wydawać jedynie rodzinne ośrodki diagnostyczno-konsultacyjne. Ma to usprawnić postępowanie, ponieważ obecnie ośrodki są często przeciążone i przygotowanie opinii zajmuje im dużo czasu. Z danych resortu sprawiedliwości wynika, że w 2009 r. w przypadku ponad 60 proc. opinii czas oczekiwania przekraczał dwa miesiące.

Zmiana rozszerza także katalog sytuacji, w których można zatrzymać nieletniego w policyjnej izbie dziecka - będzie to możliwe np. w trakcie samowolnego pobytu poza zakładem poprawczym lub na czas uzasadnionej przerwy w konwoju.

O zmianach pozytywnie wypowiadała się m.in. Krajowa Rada Kuratorów.

Z danych MS wynika, że rośnie liczba spraw sądowych związanych z różnymi przejawami demoralizacji nieletnich. W 2009 r. przybyło spraw nieletnich w postępowaniu wyjaśniającym (ok. 95 tys., co oznacza wzrost o 8,8 proc. w stosunku do 2004 r.) i w postępowaniu opiekuńczo-wychowawczym (ok. 60 tys., czyli wzrost o 15,3 proc. w stosunku do 2004 r.), zaś ubyło w postępowaniu poprawczym (1570 - spadek o 37 proc. w stosunku do 2004 r.).