Chociaż wybory ławników odbywać się będą według nowych regulacji prawnych, gminy nie powinny żądać od kandydatów uzupełniających dokumentów – wyjaśnia resort sprawiedliwości.
Tegoroczny nabór na ławników sądowych rady gmin przeprowadzą na podstawie nowych przepisów. To skutek wchodzącej dzisiaj w życie nowelizacji ustawy o ustroju sądów powszechnych. Na wybór orzeczników sądowych samorządy mają czas do 30 października. Wcześniej, bo już 30 czerwca, mija termin zgłaszania kandydatów, którzy wraz z sędziami zawodowymi będą orzekać w sądach.

Podwyższone wymagania

Zgodnie z nowymi przepisami kandydatów na ławników będą mogli tak jak obecnie zgłaszać radom gmin prezesi właściwych sądów, stowarzyszenia, inne organizacje społeczne i zawodowe, zarejestrowane na podstawie przepisów prawa, z wyłączeniem partii politycznych. Uprawnienie to będzie również miało co najmniej pięćdziesięciu obywateli mających czynne prawo wyborcze, zamieszkujących stale na terenie gminy dokonującej wyboru. Dotychczas do skutecznego złożenia wniosku wystarczyło poparcie 25 mieszkańców gminy. Zmiana przepisów w trakcie naboru kandydatów (niektóre samorządy przyjmują zgłoszenia już od maja – red.) wywołała obawy o ważność uchwał podejmowanych przez samorządy. Wszystko przez brak przepisów przejściowych w ustawie nowelizującej.
W wydanej interpretacji resort sprawiedliwości wskazał, że dokumenty złożone przez kandydatów na ławników według przepisów przed dniem wejścia w życie nowych regulacji powinny być uznawane za prawidłowe w momencie wyboru.

Sprzeczne stanowiska

Innego zdania są jednak prawnicy. W ocenie Andrzeja Króla, radcy prawnego, brak jest podstaw prawnych do takiego stanowiska. – Wojewoda w trybie nadzoru ocenia ważność uchwał samorządowych według stanu prawnego z dnia ich podjęcia – tłumaczy Andrzej Król. Dodaje, że nie jest zatem wykluczone, że uchwała wybierająca ławnika popieranego przez 25 obywateli zostanie zakwestionowana.
Andrzej Tokarski, dyrektor Wydziału Prawnego Mazowieckiego Urzędu Wojewódzkiego, przypomina, że to rada musi zbadać, czy dany kandydat spełnia wiele wymogów formalnych, a lista uprawnionych do zgłaszania jest jednym z nich. – Warto pamiętać, że jeśli ławnik został wybrany z naruszeniem prawa, to po prostu nie może zostać powołany do pełnienia obowiązków – tłumaczy Andrzej Tokarski.
Co jednak, gdy rada gminy podejmie uchwałę o wyborze osoby lub osób, które zgłosiło mniej niż 50 obywateli? – Wówczas wojewoda jako organ nadzoru prawnego może uchwałę unieważnić lub wskazać naruszenie prawa – wyjaśnia Andrzej Tokarski. Dodaje, że każdy przypadek powinien być jednak rozpatrywany indywidualnie. Kluczowa zaś będzie ocena, czy naruszenie miało charakter istotny.
Podstawa prawna
Ustawa z 15 kwietnia 2011 r. o zmianie ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz.U. nr 109, poz. 627 z późn. zm.).