Działania pod wpływem błędu, podstępu, groźby, lub dla pozoru stanowią wady oświadczenia woli, które mają wpływ na skuteczność zawartej umowy lub podjętej decyzji i najczęściej umożliwiają legalne wycofanie się z niej.
Karol Z. uznał dziecko, ponieważ został wprowadzony w błąd przez jego matkę. Był przekonany, że dziecko urodziło się przedwcześnie, tymczasem zostało donoszone, więc było poczęte, zanim jeszcze poznał tę kobietę. Taki błąd jest istotny i stanowi wadę prawną oświadczenia woli.
Działania pod wpływem błędu, podstępu, groźby, lub dla pozoru stanowią wady oświadczenia woli, które mają wpływ na skuteczność zawartej umowy lub podjętej decyzji i najczęściej umożliwiają legalne wycofanie się z niej. Oprócz tego na świadome i swobodne powzięcie decyzji przez stronę, a następnie na złożenie przez nią oświadczenia woli mają wpływ dodatkowo jeszcze choroby, zaburzenia psychiczne i nerwowe, rozwinięte zmiany miażdżycowe oraz zażywanie narkotyków, środków farmakologicznych i działanie alkoholu.
Strona, która działała pod wpływem błędu na przykład co do swojego ojcostwa, może uchylić się od skutków prawnych swego oświadczenia woli.

Błąd lub niezgodność

Za błąd uważa się niezgodne z rzeczywistością wyobrażenie o zawieranej transakcji a niezgodność może dotyczyć faktów lub prawa.
– Możliwość wycofania się z podjętej decyzji lub z zawartej umowy zależy od tego, komu strona złożyła oświadczenie. Na przykład może to zrobić wówczas, gdy adresatem była osoba, która wywołała błąd nawet bez swojej winy, albo gdy mogła z łatwością go zauważyć – tłumaczy prawnik Jacek Stanisławski z Kancelarii Olczyk & Kubicki.
Natomiast w razie wywołania błędu przez drugą stronę podstępem, od jego skutków można uchylić się nawet wówczas, gdy nie był istotny lub nie dotyczył treści zawartej umowy lub podjętej decyzji. Natomiast w innych przypadkach tylko istotny błąd umożliwia uchylenie się od skutków oświadczenia woli – dodaje Jacek Stanisławski.

Bezprawna groźba

Od skutków prawnych swojego oświadczenia może uchylić się nawet ten, kto złożył je pod wpływem bezprawnej groźby drugiej strony albo osoby trzeciej. Za groźbę uważa się w tym przypadku zapowiedź dokonania konkretnego czynu, na przykład pobicia, zniszczenia mienia lub innego czynu zabronionego przez prawo. Aby groźba była bezprawna, musi wzbudzać w osobie zagrożonej obawę, że czeka ją (bądź kogoś innego) poważne niebezpieczeństwo osobiste lub majątkowe.
Oprócz tego nie jest ważne również oświadczenie złożone drugiej stronie dla pozoru dla ukrycia innej czynności prawnej. Na przykład taka sytuacja może mieć miejsce wówczas, gdy strony umówią się na zawarcie umowy sprzedaży mieszkania, aby w ten sposób ukryć dokonanie jego darowizny. W ten sposób pozorują dokonanie czynności prawnej, a pozorność stanowi wadę oświadczenia woli.
Ważne!
Aby wycofać się z umowy zawartej pod wpływem błędu lub groźby, należy złożyć drugiej stronie oświadczenie na piśmie w ciągu roku od wykrycia błędu lub od chwili, kiedy stan niepewności ustał
Podstawa prawna
Art. 82 – 88 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz.U. nr 16, poz. 93 z późn. zm.).