Prawo prywatne międzynarodowe wyraźnie określa, które przepisy powinny być stosowane do zobowiązań wynikających z jednostronnych czynności prawnych dokonywanych z zagranicy lub mających wywołać skutki poza Polską.
Jednostronna czynność prawna to taka, która do wywołania efektów – w przeciwieństwie do umów – nie wymaga wyrażenia woli przez dwie lub nawet większą liczbę stron. Wystarczy więc oświadczenie albo określone zachowanie, by można było dokonać darowizny, aktu fundacyjnego, przyjęcia albo odrzucenia spadku.

Czynności jednostronne

Od chwili, gdy obie strony zobowiązania powstającego z jednostronnej czynności, czyli oświadczenia albo innego zachowania wywołującego skutki prawne są już zindywidualizowane, wybór prawa rządzącego taką relacją, a także zmiana systemu, wymagają porozumienia stron. Gdyby jednak zainteresowani (np. darczyńca i obdarowany) prawa nie wybrali, zobowiązanie będzie podlegało prawu państwa, w którym osoba dokonująca czynności ma miejsce zwykłego pobytu albo siedzibę (np. dokonująca darowizny spółka). Wyjątek mogą stanowić sytuacje, w których z okoliczności wynika, że zobowiązanie pozostaje w ściślejszym związku z prawem innego państwa (np. obdarowane dzieci i producent podarowanych zabawek mają miejsce zamieszkania i siedzibę w innym kraju). Wówczas stosuje się te właśnie przepisy.

Prawo waluty

Nie bez znaczenia dla wszelkich zobowiązań ma prawo waluty. Reguły dotyczące zmiany wartości pieniądza co do zasady powinny być oceniane według prawa właściwego dla tego zobowiązania. Regulacje dotyczące tej kwestii są ważne również dla sposobu obliczania odsetek czy ich stopy procentowej.
– Dokonując wyboru prawa dla określonego zobowiązania, strony zawsze powinny przyglądać się prawu waluty, jakie obowiązuje w preferowanym przez nie systemie. Od niego zależy bowiem np. waloryzacja należności – mówi Lech Obara, radca prawny prowadzący kancelarię w Olsztynie.
Nie można jednocześnie zapominać, że przy stosowaniu przepisu prawa międzynarodowego mówiącego o prawie waluty może się okazać, że w grę wchodzą regulacje nazywane wymuszającymi swoje zastosowanie. Chodzi o normy działające niezależnie od wyboru prawa dokonanego przez strony zobowiązania.
Podstawa prawna
Ustawa z 4 lutego 2011 r. – Prawo prywatne międzynarodowe (Dz.U. nr 80, poz. 432).