Wszystkie sejmowe kluby opowiedziały się w środę za wprowadzeniem do postępowania cywilnego instytucji tzw. odwołania poziomego, czyli do innego składu sądu tej samej instancji. Zmianę taką zakłada senacki projekt nowelizacji Kodeksu postępowania cywilnego.

Jeśli projekt zostanie wprowadzony w życie, uczestnicy postępowania zyskają prawo do zaskarżania orzeczeń wydanych przez sąd drugiej instancji, które - w świetle obecnie obowiązujących przepisów - nie podlegają weryfikacji w trybie zażalenia do Sądu Najwyższego. Dotyczy to dwóch kategorii rozstrzygnięć - zdaniem autorów projektu - mających istotne znaczenie dla gwarancji zapisanego w konstytucji prawa do sądu. Chodzi o postanowienia oddalające wniosek o wyłączenie sędziego oraz postanowienia o charakterze porządkowym, np. o przymusowym sprowadzeniu świadka czy też nakazującego jego aresztowanie albo ukarania go grzywną.

Za uchwaleniem zmian opowiedzieli się przedstawiciele PO, PiS, SLD, PSL i PJN; projekt popiera także resort sprawiedliwości. "Projekt całkowicie odpowiada idei zaskarżalności orzeczeń, jaka legła u podstaw jego opracowania" - mówił wiceminister sprawiedliwości Grzegorz Wałejko.

Ponadto w projekcie zapisano, że wniosek o wyłączenie sędziego nie będzie już mógł być odrzucony przez tego sędziego, jeśli zostanie uznany za "oczywiście bezzasadny". "Obecnie istniejąca możliwość odrzucenia wniosku o wyłączenie sędziego w związku z oczywistą bezzasadnością prowadzi do zagrożenia sytuacją, w której wniosek, niezależnie od merytorycznych przesłanek, może zostać wykluczony z poddania go badaniu" - wyjaśniała Barbara Bartuś (PiS). Jak dodała, na odrzucenie wniosku nie przysługuje bowiem zażalenie.

Zmiany mają dostosować polskie prawo do wyroku Trybunału Konstytucyjnego z czerwca 2010 r. Trybunał rozpatrywał przepis Kpc - jego zdaniem - pozbawiający strony prawa do zażalenia w przypadku oddalenia wniosku o wyłączenie sędziego, jeśli został zgłoszony po raz pierwszy przed sądem II instancji. TK uznał, że rozwiązanie to nie odpowiada standardom konstytucyjnym, ponieważ godzi w wynikające z konstytucji prawo do bezstronnego sądu.

Instytucja odwołania poziomego istnieje już w postępowaniu karnym oraz w sprawach o wykroczenia. Wprowadzenie takiego rozwiązania do procedury cywilnej - według wnioskodawców - pozwoli na szybsze rozstrzygnięcie niektórych kwestii i w konsekwencji nie będzie tamować "biegu postępowania w takim stopniu jak zażalenie przekazywane sądowi wyższego szczebla".

Głosowanie nad tym projektem odbędzie się jeszcze na tym posiedzeniu Sejmu.