Funkcjonariusze, którzy zajmują się wykrywaniem przemytu nielegalnych towarów, mogą potajemnie przeszukiwać nieruchomości, paczki i obserwować podejrzanych za pomocą ukrytych kamer.
Przepisy regulujące zasady przeprowadzania przez Straż Graniczną czynności operacyjnych mających na celu wykrycie obrotu nielegalnymi towarami weszły w życie 6 kwietnia 2011 r. Zgodnie z tymi regulacjami niejawne nadzorowanie wytwarzania, przemieszczania, przechowywania i obrotu przedmiotami przestępstwa może polegać przede wszystkim na obserwowaniu podejrzanych przesyłek, co do których zachodzi uzasadnione przypuszczenie, że mogą zawierać przedmioty przestępstwa (np. narkotyki, broń, dzikie zwierzęta). Strażnicy tropiący przemytników mogą także obserwować ich z ukrycia. Równie dobrze obserwacja może też dotyczyć nieruchomości, w których przebywają podejrzani o przemyt, lub pojazdów, które mogą być wykorzystywane do obrotu nielegalnymi przedmiotami.

Kontrola paczek

W ramach operacyjnej kontroli przesyłek Straż Graniczna może dokonywać w ukryciu pewnych zmian w obserwowanych przesyłkach. Może przykładowo wyłączać okresowo przesyłki z obrotu lub przemieszczania. Może też je otwierać w celu sprawdzenia, oceny zawartości, oznakowania lub podmienienia na inny przedmiot. Może być to robione głównie w celu ujawnienia i utrwalania śladów kryminalistycznych (np. odcisków palców przestępców, śladów DNA). Obserwując osoby lub rzeczy, funkcjonariusze straży mogą używać kamer czy termoskopów służących do oceny temperatury otoczenia, a także innych środków technicznych umożliwiających obserwowanie, w tym przez ustalanie ich położenia.
Przy wykonywaniu czynności operacyjno-rozpoznawczych podejmowanych w celu udokumentowania takich przestępstw, jak np. przekazywanie przedmiotów w celu finansowania terroryzmu, handel bronią i amunicją, nielegalne przekroczenie granicy z użyciem podstępu, komendant główny Straży Granicznej lub komendant oddziału Straży Granicznej może zarządzić niejawne nadzorowanie wytwarzania, przemieszczania, przechowywania i obrotu przedmiotami przestępstwa, jeżeli nie stworzy to zagrożenia dla życia lub zdrowia ludzkiego. Takie zarządzenie może wydać także w celu ustalenia tożsamości osób uczestniczących w tych przestępstwach lub przejęcia przedmiotów przestępstwa.
Wskazane organy straży granicznej mają też obowiązek zawiadomienia właściwych organów i instytucji publicznych oraz przedsiębiorców o konieczności dopuszczenia funkcjonariuszy do dalszego przewozu przesyłki zawierającej przedmioty przestępstwa w stanie nienaruszonym lub po ich usunięciu albo zastąpieniu w całości lub w części. Taka ingerencja jest dopuszczalna tylko wtedy, gdy jest to niezbędne do skutecznego przeprowadzenia czynności.
Czynności operacyjne mogą być prowadzone przez czas oznaczony w zarządzeniu. Mogą one zostać zakończone wcześniej, jeżeli zostanie określony ich cel lub ustanie przyczyna ich zarządzenia albo prokurator okręgowy nakaże zaniechanie czynności.

Dokumentacja czynności

Rozporządzenie określa również sposób sporządzania dokumentacji z przeprowadzonych czynności operacyjnych. Stanowią ją m.in.: wniosek kierownika właściwej komórki organizacyjnej Komendy Głównej Straży Granicznej o zarządzenie czynności, samo zarządzenie, zawiadomienie organów i instytucji publicznych oraz przedsiębiorców dokonujących przewozu przesyłek czy notatki służbowe o przebiegu i wynikach czynności. Dokumentację czynności stanowią także materiały uzyskane podczas przeprowadzania czynności, w szczególności informatyczne nośniki danych, na których zostały utrwalone informacje uzyskane w wyniku stosowania środków technicznych, kopie wykonane z tych nośników, a także dokumenty sporządzone na podstawie informacji zawartych na tych nośnikach.
Materiały uzyskane podczas stosowania czynności organ Straży Granicznej wydający zarządzenie musi ostatecznie przekazać prokuratorowi okręgowemu za pośrednictwem upoważnionego pisemnie funkcjonariusza.
Podstawa prawna
Par. 1 – 8 rozporządzenia ministra spraw wewnętrznych i administracji z 16 lutego 2011 r. w sprawie sposobu przeprowadzania i dokumentowania przez Straż Graniczną czynności niejawnego nadzorowania wytwarzania, przemieszczania, przechowywania i obrotu przedmiotami przestępstwa (Dz.U. nr 61, poz. 312).