Jakie obowiązki ma osoba wyznaczona przez prezesa Rady Ministrów do pełnienia obowiązków wójta w gminie w przypadku wygaśnięcia jego mandatu przed upływem kadencji? Do kiedy osoba taka pełni swoje funkcje?
Zgodnie z art. 28f ustawy o samorządzie gminnym w przypadku wygaśnięcia mandatu wójta przed upływem kadencji jego funkcję, do czasu objęcia obowiązków przez nowo wybranego wójta, pełni osoba wyznaczona przez prezesa Rady Ministrów. Swoje obowiązki obejmuje z chwilą powołania. W praktyce osoba ta ma takie same uprawnienia jak wójt gminy (burmistrz, prezydent miasta). Oznacza to, że przysługują jej wszelkie kompetencje i uprawnienia wójta jako organu gminy. Zatem do zadań osoby wyznaczonej przez premiera, podobnie jak do wójta, należy w szczególności: przygotowywanie projektów uchwał rady gminy, określanie sposobu wykonywania uchwał, gospodarowanie mieniem komunalnym, wykonywanie budżetu, zatrudnianie i zwalnianie kierowników gminnych jednostek organizacyjnych. Ponadto osoba taka jak wójt kieruje bieżącymi sprawami gminy oraz reprezentuje ją na zewnątrz. Odpowiada ona również za prawidłową gospodarkę finansową gminy. Zgodnie z art. 60 ust. 2 ustawy o samorządzie gminnym tak jak wójtowi osobie wyznaczonej przez prezesa Rady Ministrów przysługuje wyłączne prawo: zaciągania zobowiązań mających pokrycie w ustalonych w uchwale budżetowej kwotach wydatków, w ramach upoważnień udzielonych przez radę gminy, emitowania papierów wartościowych, w ramach upoważnień udzielonych przez radę gminy, dokonywania wydatków budżetowych, zgłaszania propozycji zmian w budżecie gminy, dysponowania rezerwami budżetu gminy oraz blokowania środków budżetowych w przypadkach określonych ustawą. Z kompetencji tych może korzystać również osoba wyznaczona przez prezesa Rady Ministrów. Będzie ona także wydawała decyzje w indywidualnych sprawach z zakresu administracji publicznej, o ile przepisy szczególne nie stanowią inaczej. Należy jednak podkreślić, że żaden przepis ustawy o samorządzie gminnym nie przewiduje procedury udzielania absolutorium osobie pełniącej funkcję wójta gminy. Oznacza to, że instytucja absolutorium odnosi się tylko do organu wykonawczego gminy, czyli organu, który został wyłoniony w drodze wyborów bezpośrednich (por. uchwała Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w Łodzi z 5 czerwca 2009 r. Nr 12/46/2009, LexPolonica nr 2102542). W uzasadnieniu do wskazanego wyżej stanowiska Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w Łodzi słusznie wskazało, że argumentem przemawiającym za takim stanowiskiem jest regulacja art. 28a ustawy o samorządzie gminnym, gdyż przewidziane w tym przepisie skutki nieudzielenia absolutorium organowi wykonawczemu, w postaci podjęcia przez radę gminy uchwały o odwołaniu w drodze referendum gminnego, mają zastosowanie tylko do organu mającego mandat przedstawicielski, nie mają natomiast zastosowania do osoby wyznaczonej przez premiera RP do pełnienia funkcji organu wykonawczego w gminie.
Przyjmuje się także, że osobę wyznaczoną przez prezesa Rady Ministrów, podobnie jak wójta, dotyczą wszystkie ograniczenia w pozostawaniu w aktywności zawodowej i zarobkowej przewidziane w szczególności w ustawie o samorządzie gminnym, jak również w ustawie o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne.
Osoba ta pełni swoje obowiązki do czasu rozstrzygnięcia rozpisanych w tym celu wyborów. Zasady i tryb wyboru wójta reguluje ustawa z 20 czerwca 2002 r. o bezpośrednim wyborze wójta, burmistrza i prezydenta miasta (t.j. Dz.U. z 2010 r., nr 176, poz. 1191 z późn. zm.). Ma ona również zastosowanie w przypadku wygaśnięcia mandatu przed upływem kadencji. Wójt wybierany jest w wyborach powszechnych, równych, bezpośrednich, w głosowaniu tajnym. Zgodnie z przepisami wójtem wybrany zostaje ten kandydat, który otrzymał większą liczbę ważnie oddanych głosów. Objęcie obowiązków przez wójta następuje z chwilą złożenia wobec rady gminy ślubowania. W celu złożenia przez wójta ślubowania przewodniczący rady gmin (miasta) zwołuje sesję rady na dzień przypadający w ciągu siedmiu dni od dnia ogłoszenia wyników wyborów wójta. Po jego złożeniu osoba wyznaczona przez premiera przestaje wykonywać obowiązki, które przejmuje nowo wybrany wójt.

Andrzej Król, radca prawny