Osoby, które wybudowały z własnych środków urządzenia wodociągowe i urządzenia kanalizacyjne, mogą je przekazywać odpłatnie gminie lub przedsiębiorstwu wodociągowo-kanalizacyjnemu na warunkach uzgodnionych w umowie.
STAN FAKTYCZNY
Decyzją z 16 kwietnia 2009 r. nr RWA 3/2009 prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów uznał za praktykę ograniczającą konkurencję nadużywanie przez Miejskie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji w m.st. Warszawie SA pozycji dominującej na lokalnym rynku zbiorowego zaopatrzenia w wodę i odprowadzania ścieków na terenie Warszawy oraz wielu innych miejscowości. Spółka tak zorganizowała swoją działalność, że faktycznie blokowała inwestorom możliwość odpłatnego przekazania wybudowanych z ich środków urządzeń. Prezes nałożył na MPWiK karę pieniężną w wysokości ponad 82 tys. zł. MPWiK odwołało się od decyzji.
UZASADNIENIE
SOKiK oddalił odwołanie i przychylił się do ustaleń decyzji dotyczących rynku właściwego w sprawie. Uznał, że na tak określonym rynku jedynie powód świadczy usługi wodociągowo-kanalizacyjne, jest to jedyna sieć na obszarze wskazanym w decyzji i dla inwestorów na tym obszarze nie ma żadnej alternatywy. W związku z tym przedsiębiorstwo było też zobowiązane do realizacji obowiązku wynikającego z art. 31 ustawy z 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (Dz.U. z 2006 r. nr 123 poz. 858 z późn. zm.). Przepis ten w ust. 1 stanowi, że osoby, które wybudowały z własnych środków urządzenia wodociągowe i urządzenia kanalizacyjne, mogą je przekazywać odpłatnie gminie lub przedsiębiorstwu wodociągowo-kanalizacyjnemu na warunkach uzgodnionych w umowie. Sąd podzielił stanowisko prezentowane w decyzji, że przepis ten zobowiązuje MPWiK do przejmowania odpłatnie wybudowanych urządzeń, jeżeli z takim wnioskiem wystąpi inwestor, a urządzenia są w należytym stanie technicznym.
W spółce brak było polityki informacyjnej o innych niż przeniesienie własności urządzeń możliwościach odpłatnego ich przekazania. Spółka przewidziała za to różne formy przekazania jej tych urządzeń, ale nieodpłatnie. Przyjęte przez nią zasady postępowania już z samego założenia były sprzeczne z art. 31 ww. ustawy i miały na celu zniechęcać inwestorów do odpłatnego dysponowania swoją własnością, gdyż nawet przyjęty w spółce tryb procedowania w celu odpłatnego przejęcia przez nią urządzeń na własność, był tak ukształtowany, że inwestorzy nie mogli sprostać warunkom narzucanym przez MPWiK. W konsekwencji, jak wyliczył sąd, w ciągu 6 lat spółka zawarła ponad 5 tys. umów o charakterze nieodpłatnym, a tylko 25 umów przeniesienia własności za odpłatnością.
W tych okolicznościach sąd uznał, że działania spółki były sprzeczne z celem regulacji zawartej w art. 31, która z założenia miała stanowić wsparcie inwestorów w relacjach z monopolistami na rynku usług wodociągowo-kanalizacyjnych. Spółka zmuszała inwestorów do podejmowania decyzji mniej korzystnych niż gwarantowane ustawą, a takie jej działanie słusznie zostało sklasyfikowane jako naruszające ustawę o ochronie konkurencji i konsumentów.
Wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie – Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z 30 grudnia 2010 r., sygn. akt XVII Ama 158/09
Opinia
Przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne ma obowiązek odpłatnego przejmowania urządzeń wodociągowych i kanalizacyjnych, jeśli zostały one wybudowane ze środków własnych inwestora oraz spełniają określone warunki techniczne. Niedozwolone jest uzależnianie odpłatnego przyjęcia urządzeń od innych czynników, np. posiadania uregulowania tytułu prawnego do gruntu, na którym znajdują się urządzenia. Należność za przekazane urządzenia może być rozłożona na raty lub uwzględniona w rozliczeniach za zbiorowe zaopatrzenie w wodę i zbiorowe odprowadzanie ścieków. Niezgodne z prawem działania spółek mogą dotyczyć dyskryminowania innych przedsiębiorców lub godzić tylko w konsumentów. Ten drugi przypadek dotyczy na przykład Wałbrzyskiego Przedsiębiorstwa Wodociągów i Kanalizacji. W umowach zawieranych z konsumentami spółka m.in. przyznawała sobie możliwość odcięcia dostawy wody w innych przypadkach niż określone w przepisach (np. kiedy odbiorca usług nie uiścił należności za pełne dwa okresy obrachunkowe, następujące po dniu otrzymania upomnienia w sprawie uregulowania zaległej opłaty). Dobrowolna zmiana niedozwolonych działań przez przedsiębiorstwo skutkuje zmniejszeniem kary finansowej.