Kwestiom zapobiegania tzw. wtórnej wiktymizacji, czyli powtórnego krzywdzenia ofiary poprzez niewłaściwe zachowanie organów państwa, poświęcona była konferencja zorganizowana we wtorek w siedzibie Prokuratury Generalnej. Oprócz prokuratorów brali w niej udział przedstawiciele resortu sprawiedliwości, Rzecznik Praw Obywatelskich, a także reprezentanci zawodów prawniczych, policji i organizacji pozarządowych.
Już w poniedziałek prokurator generalny informował, że został przygotowany projekt wytycznych dla prokuratorów dotyczący zasad postępowania w sprawach przemocy w rodzinie. Projekt został zamieszczony na stronie internetowej PG i jest obecnie konsultowany. Seremet zapowiedział, że przygotowane będą także zalecenia dotyczące innych zagadnień, m.in. udziału dziecka w postępowaniu karnym, ofiar przestępstw seksualnych i handlu ludźmi.
"Mniej więcej od 15 lat zwraca się uwagę, że centralną osobą w procesie karnym nie jest tylko oskarżony, ale także osoba pokrzywdzona przestępstwem" - powiedział dziennikarzom Seremet. "Musimy przypomnieć prokuratorom, choć oczywiście wielu o tym pamięta, że pokrzywdzony jest osobą, która doznała traumy i to powoduje konieczność wrażliwego traktowania" - zaznaczył Seremet. Podkreślił, że "działania te mają zwracać uwagę na pokrzywdzonego jako człowieka, a nie tylko jako na stronę procesową".
Prokurator generalny wskazywał, że ważnym aspektem zapobiegania traumie u pokrzywdzonych jest ograniczanie ich wielokrotnych przesłuchań. "Sądzę, że jesteśmy pod tym względem dalej niż kiedykolwiek - dziesięć lat temu wcale nie były rzadkością kilkunastokrotne przesłuchania pokrzywdzonych" - mówił. Dodał, że obecnie świadomość prawników, w tym prokuratorów, już uległa zmianom.
"Konieczność zapewnienia ochrony ofiarom przestępstw"
Rzecznik Praw Obywatelskich Irena Lipowicz zwróciła uwagę na konieczność zapewnienia ochrony ofiarom przestępstw - szczególnie w przypadku przestępczości zorganizowanej. "Z listów, które do nas docierają, wynika poczucie niewystarczającej ochrony ze strony wymiaru sprawiedliwości" - wskazała. Wyjaśniła, że chodzi m.in. o możliwość utajnienia wszystkich danych personalnych takich osób i ich czasowe zakwaterowanie w innej miejscowości.
Innym problemem - według Lipowicz - jest sytuacja osób niepełnosprawnych. "Osoby niepełnosprawne umysłowo nie korzystają z tej ochrony, którą zdołaliśmy wywalczyć dla dzieci, i będąc ofiarą przestępstwa seksualnego często są na sali sądowej traktowane jak dorosłe" - mówiła RPO.
Przedstawiciel Naczelnej Rady Adwokackiej mec. Wojciech Cieślak wskazywał natomiast na konieczność odpowiedniej edukacji prawników odnośnie sposobu komunikacji z obywatelami. "Poczucie skrzywdzenia często nie jest wynikiem działań nieprzyjaznych, tylko tego, że nasze intencje są niezrozumiałe" - mówił.
Projekt wytycznych dla prokuratorów odnosi się zarówno do etapu postępowania sprawdzającego, przygotowawczego, sądowego oraz wykonawczego. W dokumencie zaleca się m.in.: "przesłuchiwać pokrzywdzonego w miarę możliwości tylko jeden raz z należnym uwzględnieniem jego sytuacji osobistej, praw i godności", "rozważać, czy dowód z zeznań małoletniego świadka, który nie ukończył 15 lat życia, ma istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy, a przed jego przesłuchaniem uzyskać opinię biegłego psychologa, czy małoletni z uwagi na swój stan rozwoju i zdrowia może brać udział w przesłuchaniu".
Od poniedziałku po raz kolejny jest obchodzony Tydzień Pomocy Ofiarom Przestępstw. Do soboty osoby pokrzywdzone mogą uzyskiwać bezpłatne porady prawne i psychologiczne m.in. w ośrodkach dla osób pokrzywdzonych przestępstwem oraz w siedzibach prokuratur (lista m.in. na stronie www.ms.gov.pl).