Kodeks rodzinny i opiekuńczy nakłada na oboje małżonków obowiązek współdziałania w zarządzaniu majątkiem wspólnym. Co więcej, dla dokonania określonych czynności niezbędna jest zgoda partnera.
Pan Jan kupił mieszkanie i nie powiadomił o tej transakcji żony. Ważność umowy zależy od potwierdzenia jej przez drugiego małżonka.

Wspólność ustawowa

Z chwilą wejścia w związek małżeński powstaje między małżonkami wspólność ustawowa, oczywiście jeśli wcześniej nie została zawarta umowa przewidująca inny ustrój. Zarząd tym majątkiem przysługuje obojgu małżonkom i musi polegać na wzajemnym współdziałaniu. W szczególności są oni zobowiązani do udzielania sobie wzajemnie informacji o stanie majątku i o posiadanych przedmiotach majątkowych, na przykład o pobranym wynagrodzeniu za pracę. Ponadto muszą informować się o czynnościach, które dokonali samodzielnie, jak i o zobowiązaniach, które ich majątek obciążają. Trzeba jednak pamiętać, że generalnie każdy z małżonków może samodzielnie decydować w sprawach dotyczących majątku wspólnego. Przede wszystkim przedmioty, które służą do wykonywania zawodu lub prowadzenia działalności zarobkowej, są nadzorowane samodzielnie przez małżonka.
Swoboda partnerów jest jednak ograniczona. Są sytuacje, w których zgoda drugiego małżonka jest niezbędna. Chodzi tu o czynność zbycia, obciążenia, odpłatnego nabycia nieruchomości lub użytkowania wieczystego, prawa rzeczowego, którego przedmiotem jest budynek lub lokal, gospodarstwo rolne lub przedsiębiorstwo.

Konieczna zgoda

Będzie to więc na przykład umowa przenosząca własność nieruchomości, jak w opisanym na początku przykładzie. Zgody wymaga także oddanie nieruchomości do używania lub pobierania z niej pożytków albo wydzierżawienia gospodarstwa rolnego lub przedsiębiorstwa. Podobna konieczność zachodzi w przypadku dokonywania przez jednego małżonka darowizny z majątku wspólnego, z wyjątkiem tych drobnych, zwyczajowo przyjętych. Jeśli więc jeden małżonek dokona opisanych czynności bez zgody drugiego i czynność ta nie zostanie potwierdzona, to będzie ona nieważna. Może zdarzyć się też tak, że mąż czy żona odmawiają udzielenia zgody na określone zachowanie bądź porozumienie się z nim napotyka trudne do przezwyciężenia przeszkody (na przykład brak jest wiadomości o miejscu ich zamieszkania). Istnieje wówczas możliwość zwrócenia się do sądu o zezwolenie na dokonanie takiej czynności, szczególnie jeśli jest ona ważna dla dobra rodziny.
PRZYKŁAD
Małżonek może być pozbawiony zarządu majątkiem wspólnym
Jan K. z powodu uzależnienia od alkoholu trwoni wszystkie uzyskiwane dochody. Jego żona ma w tej sytuacji możliwość wystąpienia do sądu z żądaniem pozbawienia go samodzielnego decydowania o majątku wspólnym. Istnieje również możliwość, by sąd zdecydował, że czynności, na które wymagana jest zgoda drugiego małżonka, były dokonywane na podstawie zezwolenia sądu.
Podstawa prawna
Ustawa z 25 lutego 1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz.U. nr 9, poz. 59 ze zm.).