Nowe przepisy przewidują, że starosta może zobowiązać właściciela nieruchomości do jej udostępnienia w celu wykonania np. remontów przewodów i urządzeń służących do przesyłania energii elektrycznej lub urządzeń łączności publicznej. Za udostępnienie nieruchomości oraz za szkody powstałe na skutek wykonywania wspomnianych prac przysługuje odszkodowanie
Od 27 listopada 2010 r. zaczęła obowiązywać nowelizacja ustawy o gospodarce nieruchomościami. Zmiany mają usprawnić procedury związane z ograniczaniem praw do nieruchomości lub ich wywłaszczaniem w celu realizowania celów publicznych.
W nowelizacji uregulowano m.in. sytuację, w której cel publiczny został zrealizowany, a postępowanie wywłaszczeniowe nie zostało zakończone wydaniem ostatecznej decyzji o wywłaszczeniu nieruchomości. W takim przypadku starosta, wykonujący zadanie z zakresu administracji rządowej, w drodze decyzji orzeka o nabyciu praw na rzecz Skarbu Państwa albo właściwej jednostki samorządu terytorialnego za odszkodowaniem.

Wyznaczenie terminu

Starosta wykonujący zadanie z zakresu administracji rządowej przed wszczęciem postępowania wyznacza dwumiesięczny termin do zawarcia umowy. Po bezskutecznym upływie tego dwumiesięcznego terminu odszkodowanie ustala się z zastosowaniem ustawowych przepisów, m.in. biorąc pod uwagę wartości nieruchomości.
Starosta, wykonujący zadanie z zakresu administracji rządowej, w drodze decyzji może zobowiązać właściciela, użytkownika wieczystego lub osobę, której przysługują inne prawa rzeczowe do nieruchomości do jej udostępnienia w celu wykonania określonych czynności. Chodzi o czynności związane z konserwacją, remontami oraz usuwaniem awarii ciągów drenażowych, przewodów i urządzeń, nienależących do części składowych nieruchomości, służących do przesyłania lub dystrybucji płynów, pary, gazów i energii elektrycznej oraz urządzeń łączności publicznej i sygnalizacji, a także innych podziemnych, naziemnych lub nadziemnych obiektów i urządzeń niezbędnych do korzystania z tych przewodów i urządzeń, a także usuwaniem z gruntu tych ciągów, przewodów, urządzeń i obiektów, jeżeli właściciel, użytkownik wieczysty lub osoba, której przysługują inne prawa rzeczowe do nieruchomości nie wyraża na to zgody. Decyzja o zobowiązaniu do udostępniania nieruchomości może być także wydana w celu zapewnienia dojazdu umożliwiającego wykonanie czynności.
Decyzję w tej sprawie wydaje się z urzędu albo na wniosek podmiotu zobowiązanego do wykonania wspomnianych czynności.
Obowiązek udostępnienia nieruchomości może być ustanowiony na czas nie dłuższy niż sześć miesięcy.

Przysługuje odszkodowanie

Za udostępnienie nieruchomości oraz szkody powstałe na skutek wymienionych czynności przysługuje odszkodowanie w wysokości uzgodnionej między właścicielem, użytkownikiem wieczystym lub osobą, której przysługują inne prawa rzeczowe do nieruchomości a podmiotem, któremu udostępniono nieruchomość. Jeżeli do takiego uzgodnienia nie dojdzie w terminie 30 dni, licząc od dnia, w którym upłynął termin udostępnienia nieruchomości określony w decyzji, starosta rozpocznie postępowanie w sprawie ustalenia odszkodowania.
Zgodnie z nowelizacją obowiązek udostępnienia nieruchomości podlega egzekucji administracyjnej.
Projekt nowelizacji ustawy wnieśli posłowie. W uzasadnieniu podkreślono m.in., że zmiany dotyczące udostępniania nieruchomości mają na celu umożliwienie wykonywania przez przedsiębiorstwa (energetyczne, gazowe, wodno-kanlizacyjne itd.) prac związanych z konserwacją i utrzymaniem w należytym stanie sieci i urządzeń przesyłowych.
Przepis ten umożliwia uzyskanie, w drodze decyzji starosty prawa wstępu na nieruchomość w celu wykonywania czynności związanych z utrzymywaniem urządzeń, w sytuacji gdy nie zgadza się na to władający nieruchomością (tj. właściciel, użytkownik wieczysty albo posiadacz nieruchomości).
W uzasadnieniu zwrócono uwagę, że zdarza się wiele przypadków, gdy do wybudowanych urządzeń i przewodów przedsiębiorstwo, które jest ich właścicielem, nie posiada odpowiedniego tytułu prawnego do nieruchomości, na których te urządzenia są zlokalizowane. Brak ustanowionej służebności przesyłu uniemożliwia przedsiębiorstwom wykonywanie czynności polegających na utrzymaniu takich urządzeń i przewodów.



Siła wyższa

W przypadku siły wyższej lub nagłej potrzeby zapobieżenia powstaniu znacznej szkody starosta, wykonujący zadanie z zakresu administracji rządowej, udziela, w drodze decyzji, zezwolenia na czasowe zajęcie nieruchomości na okres nie dłuższy niż sześć miesięcy, licząc od dnia zajęcia nieruchomości.
W przypadku postępowania prowadzonego na wniosek wydanie decyzji następuje niezwłocznie, nie później jednak niż w terminie siedmiu dni, licząc od dnia złożenia wniosku.
Uchylone przepisy stanowiły, że starosta może udzielić zezwolenia na czasowe zajęcie nieruchomości.
Wykreślenie wyrazu „może” ma ograniczyć ewentualne zwlekanie z podjęciem postępowania w sprawie wydania zezwolenia na czasowe zajęcie nieruchomości w celu zapobieżeniu szkód spowodowanych siłami wyższymi.
Nowelizacja dodała do ustawy o gospodarce nieruchomościami kolejne uregulowania.
Przewidują one, że jeżeli nagła potrzeba zapobieżenia powstaniu znacznej szkody uniemożliwia złożenie wniosku o wydanie decyzji na czasowe zajęcie nieruchomości, to właściciel lub użytkownik wieczysty nieruchomości ma obowiązek ją udostępnić.
Obowiązek udostępnienia nieruchomości podlega egzekucji administracyjnej. Podmiot, który zajął nieruchomość, składa wniosek o wydanie tej decyzji w terminie trzech dni od dnia zajęcia nieruchomości.
Decyzja może być wydana nie później niż po upływie sześciu miesięcy, licząc od dnia zajęcia nieruchomości.
Ważne!
Nowelizacja przewiduje, że w przypadku wydania decyzji o niezwłocznym zajęciu nieruchomości na wniosek osoby wywłaszczanej wypłaca się zaliczkę w wysokości 70 proc. odszkodowania ustalonego przez organ pierwszej instancji w decyzji o wywłaszczeniu. Zapłata zaliczki następuje jednorazowo w terminie 50 dni, licząc od dnia złożenia wniosku o wypłatę zaliczki. Wysokość odszkodowania za wywłaszczone nieruchomości pomniejsza się o kwotę wypłaconej zaliczki
Podstawa prawna
Art. 1 – 2 ustawy z 24 września 2010 r. o zmianie ustawy o gospodarce nieruchomościami (Dz.U. nr 200, poz. 1323).