Wszyscy, wobec których sąd drugiej instancji zastosował grzywny lub przymusowe sprowadzenie, będą mieli prawo wnieść zażalenie.
Senat chce dać możliwość zaskarżenia w sprawach cywilnych postanowień porządkowych sądu drugiej instancji. Ma je rozpoznawać także sąd drugiej instancji, ale orzekający w innym składzie osobowym. Taką zmianę proponuje senacka komisja ustawodawcza w przygotowanym projekcie nowelizacji kodeksu postępowania cywilnego.
Dziś problemem jest to, że wiele postanowień sądu drugiej instancji nie podlega żadnej kontroli instancyjnej. Chodzi głównie o postanowienia incydentalne, porządkowe, w których sąd wymierza grzywnę, zarządza przymusowe sprowadzenie lub aresztowanie jakiejś osoby bądź też odmawia zwolnienia od grzywny lub od przymusowego sprowadzenia.
– Chcemy zagwarantować każdemu możliwość odwołania się od orzeczenia sądu drugiej instancji. Zasada dwuinstancyjności musi być wszędzie zachowana. W tym przypadku chodzi głównie o możliwość kontroli rozstrzygnięć o zastosowaniu przez sąd kar porządkowych. W grę wchodzi tu bowiem nie tylko grzywna, ale także areszt – mówi senator Piotr Zientarski (PO). Podkreśla, że obecnie, jeśli sąd pierwszej instancji zastosował karę porządkową, to ukarany może się odwołać, natomiast w identycznej sytuacji przed sądem drugiej instancji takie prawo już ukaranemu nie przysługuje.
– Kontrola tych postanowień powinna mieć charakter poziomy, tzn. zażalenia na nie powinien rozpatrywać nie Sąd Najwyższy, ale ten sam sąd w innym składzie – dodaje senator.
Na etapie drugiej instancji zażalenie do Sądu Najwyższego można składać jedynie na postanowienie o odrzuceniu skargi kasacyjnej, skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia, postanowienie o kosztach procesu, które nie były rozpatrywane przez sąd pierwszej instancji. Dopuszczalne jest też zaskarżenie postanowień kończących postępowanie w sprawie, z wyjątkiem jednak tych postanowień, które mogą być kwestionowane za pomocą skargi kasacyjnej.
W szerszym zakresie kontroli sądowej podlegają postanowienia sądu pierwszej instancji. W tym przypadku rozstrzygnięcia porządkowe, np. o nałożeniu grzywny czy przymusowym sprowadzeniu jakiejś osoby, podlegają kontroli. Można na nie wnosić zażalenia do sądu drugiej instancji. Także sąd, który wydał zaskarżone orzeczenie, może je uchylić.