Głosowanie imienne nie stanowi bezwzględnie obowiązującej normy wyrażania woli przez organy przedstawicielskie, jest bowiem jednym z możliwych sposobów podejmowania rozstrzygnięć przez kolegialne podmioty władzy pochodzące z wyborów powszechnych.
PROBLEM
Czy istnieje możliwość wprowadzenia głosowania imiennego jako podstawowej formy głosowania w radzie gminy, powiatu i w sejmiku wojewódzkim?
MSWIA INFORMUJE
Co do zasady głosowanie imiennej, nie jest regułą przyjętą przez prawodawcę w uchwałodawczej działalności organów kolegialnych. W przypadku Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej o przeprowadzeniu głosowania imiennego – zgodnie z art. 188 ust. 4 Regulaminu Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej (M.P. z 2002 r. nr 23, poz. 398 z późn. zm.) decyduje Sejm większością głosów na wniosek marszałka lub na pisemny wniosek poparty przez co najmniej 30 posłów. Podobną swobodę co do określenia sposobu głosowania, z wyjątkiem sytuacji, w których ustawodawca wymaga głosowania imiennego (np. uchwała dotycząca przeprowadzenia referendum w sprawie odwołania wójta, burmistrza, prezydenta miasta), ma organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego, który rozstrzyga te kwestie w statucie. Przepisy samorządowych ustaw ustrojowych (ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym, Dz.U. z 2001 r. nr 142, poz. 1591 z późn. zm., ustawy z 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym, Dz.U. z 2001 r. nr 142, poz. 1592 z późn. zm. oraz ustawy z 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa, Dz.U. z 2001 r. nr 142, poz. 1590 z późn. zm.) formułują jedynie ogólną zasadę, iż uchwały kolegialnych organów jednostek samorządu terytorialnego zapadają zwykłą większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowego składu rady (zarządu) w głosowaniu jawnym. Niemniej jednak ustawodawca przewidział wyjątki od tej reguły (wymagające – z uwagi na charakter rozstrzyganej sprawy – np. kwalifikowanej czy też bezwzględnej większości głosów bądź też zachowania tajności przeprowadzanego głosowania), które powinny uwzględniać postanowienia statutu jednostki samorządu terytorialnego.
Należy również zwrócić uwagę na te postanowienia ustaw regulujących funkcjonowanie samorządu terytorialnego, które formułują zasadę jawności działania organów gminy, powiatu i województwa. Jawność działania organów jednostek samorządu terytorialnego obejmuje w szczególności prawo obywateli do uzyskiwania informacji, wstępu na sesje danego organu stanowiącego i posiedzenia jego komisji, a także dostępu do dokumentów wynikających z wykonywania zadań publicznych, w tym protokołów posiedzeń organów jednostki i komisji danego organu stanowiącego. Zasady dostępu do dokumentów i korzystania z nich określa statut gminy, powiatu i województwa.
Istotne znaczenie dla omawianych zagadnień będą również miały rozwiązania prawne, jakie przewiduje ustawa z 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej (Dz.U. z 2001 r. nr 112, poz. 1198 z późn. zm.). Zgodnie z art. 2 ust. l ustawy prawo dostępu do informacji publicznej przysługuje każdemu bez obowiązku wykazywania interesu prawnego lub faktycznego w ubieganiu się o taką informację. Ograniczenia w korzystaniu z powyższego uprawnienia mogą wynikać z przepisów o ochronie informacji niejawnych, innych tajemnic ustawowo chronionych, a także ze względu na prywatność osoby fizycznej lub tajemnicę przedsiębiorcy. Ponadto obrady wspomnianych podmiotów są jawne i dostępne, a na samych organach ciąży obowiązek zapewnienia lokalowych lub technicznych środków umożliwiających wykonywanie prawa dostępu do prowadzonych obrad. Innym słowy oznacza to, że przepisy zobowiązują organy samorządu do zapewnienia zainteresowanym mieszkańcom możliwości udziału w odbywanych posiedzeniach oraz umożliwiają władzom samorządowym wprowadzenie instytucji głosowania imiennego w sprawach, w których wymagane jest głosowanie jawne, a także korzystanie ze środków technicznych pozwalających na ustalenie oddanych przez poszczególnych radnych głosów (na podstawie odpowiedzi na interpelację nr 12371).
hw