Rzecznik praw obywatelskich zwrócił się do Izby Cywilnej Sądu Najwyższego o rozstrzygnięcie następującego zagadnienia prawnego. Czy kognicją sądu w postępowaniu określonym w art. 108 ust. 7 ustawy z 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (t.j. Dz.U. z 2006 r. nr 90, poz. 631 z późn. zm.) objęte są spory co do warunków, na jakich ma być zawarta umowa, o której mowa w art. 211 ust. 1 ustawy? A także czy dopuszczalność tego postępowania uzależniona jest od uprzedniego wyczerpania wskazanego w art. 108 ust. 5 ustawy postępowania przed KPA?

Musi być umowa

W uzasadnieniu pytania rzecznik przypomina, że art. 211 ust. 1 ustawy daje prawo operatorom sieci kablowych do reemitowania utworów nadawanych w programach organizacji radiowych i telewizyjnych wyłącznie na podstawie umowy zawartej z właściwą organizacją zbiorowego zarządzania prawami autorskimi. Opłaty wynikają z taryf przygotowanych przez organizacje zbiorowego zarządzania i zatwierdzonych na podstawie art. 108 ust. 3 ustawy przez Komisję Prawa Autorskiego, które z reguły są z góry znane. Postanowienia umów licencyjnych przewidujących stawki wyższe są nieważne, a w ich miejsce wchodzą stawki zatwierdzone. W art. 108 ust. 5 ustawy powiedziano, że spory dotyczące zatwierdzonych tabel i spory związane z zawarciem umowy rozstrzyga KPA w składzie trzyosobowym. Stronie niezadowolonej z rozstrzygnięcia przysługuje w ciągu 14 dni od jego doręczenia powództwo do sądu powszechnego.

Różne stanowiska

W orzecznictwie początkowo prezentowany był jednolity pogląd, że art. 108 ust. 5 ustawy wprowadza co do sporów związanych z zawarciem umowy licencyjnej czasową niedopuszczalność drogi sądowej do chwili zakończenia postępowania przed komisją. Zakwestionowano to w wyroku Sądu Najwyższego z 3 stycznia 2007 r. (IV CSK 303/06), w którym stwierdzono, że zakresem uprawnienia komisji objęte są też spory dotyczące warunków umów pomiędzy operatorami sieci kablowych a organizacją zbiorowego zarządzania. W orzeczeniu z 6 grudnia 2007 r. (III CZP 107/07) SN podtrzymał swoje stanowisko. Ale w wyroku z 3 stycznia 2007 r. (IV CSK 303/06) SN uznał, że przejściowa niedopuszczalność drogi sądowej jest tylko wtedy, gdy strony wystąpią o rozstrzygnięcie do komisji. W przywołanym już orzeczeniu III CZP 107/07 SN przyjął jednak, że droga sądowa dopuszczalna jest dopiero po wyczerpaniu postępowania przed komisją. Rozbieżności występują także w doktrynie.
Rzecznik opowiada się za wykładnią, zgodnie z którą w postępowaniu prowadzonym na skutek powództwa wniesionego na podstawie art. 108 ust. 7 ustawy sąd rozstrzyga spory co do obowiązku zawarcia lub treści umowy. Droga sądowa otwiera się dopiero po wyczerpaniu postępowania przed komisją.
W odpowiedzi Sąd Najwyższy w składzie 7 sędziów podjął następującą uchwałę: sporem związanym z zawarciem umowy, o której mowa w art. 211 ust. 1 ustawy z 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych, jest także spór dotyczący treści umowy. Dopuszczalność drogi sądowej w sprawach związanych z zawarciem takiej umowa uzależniona jest od wyczerpania postępowania przed Komisją Prawa Autorskiego, określonego w art. 108 ust. 5 ustawy.
Sygn. akt III CZP 1/10