Jakie warunki (surowcowe, infrastrukturalne) musi spełniać gmina, by można było zbudować w niej biogazownię? Jakie korzyści społeczne, ekonomiczne i energetyczne może osiągnąć gmina z biogazowni? Z jakimi kosztami inwestycyjnymi należy się liczyć?
Podstawowym warunkiem do budowy biogazowi to jest przyzwolenie społeczne na planowaną inwestycję. Obecnie brak akceptacji społecznej dla projektów budowy biogazowi jest jedną z podstawowych barier hamujących rozwój budowy biogazowni w Polsce. Wiedzy na temat funkcjonowania biogazowni i płynących stąd pożytków brakuje, a zamiast tego mamy przesądy, obawy i fałszywe wyobrażenia. Brak znajomości przedmiotu, niewielka ilość instalacji w kraju, a w związku z tym przykładów, które mają największą moc przekonywania powodują, że lokalne społeczności są pełne obaw. Ludzie boją się, że nowa, nieznana instalacja zakłóci istniejący na wsi spokój.
Do posadowienia biogazowni najlepsze są przede wszystkim gminy wiejskie. Dobrze, jeżeli na terenie takiej gminy rozwinięte jest przetwórstwo rolno-spożywcze, które powoduje, że surowiec do produkcji biopaliwa jest dostępny na miejscu. Przy projektowaniu biogazowni opartych na odpadach koszty dowozu substratów mają istotny wpływ na opłacalność inwestycji. Biogazownia jest również źródłem ciepła i jeżeli istnieje infrastruktura cieplna w gminie, to wytworzone ciepło można wykorzystać z pożytkiem dla mieszkańców. Oczywiście istnieje poważny problem z przyłączeniem źródła energii do wiejskich sieci dystrybucyjnych. Decyzja w tej sprawie nie zależy bezpośrednio od gminy, choć ta ma ogromny wpływ na lokalizację biogazowni.
Jeżeli gmina dysponuje własnymi źródłami energii, to już ma dobre warunki do rozwoju. W wielu przypadkach to źródło lokalne może mieć decydujący wpływ na zapewnienie gminie bezpieczeństwa energetycznego. Gdy energia wytwarzana w biogazowni zostanie wykorzystana przez okoliczne gospodarstwa wiejskie i lokalnych przedsiębiorców, to w ten sposób gmina uniezależnia się od dostaw z zewnątrz – ogranicza się przesył energii elektrycznej do gminy. Ponadto czerpanie energii z własnych źródeł to lepsza jakość dostarczanej energii elektrycznej do użytkowników w gminie. Biogazownia jest też stałym źródłem dochodu dla samorządu z tytułu podatków i różnego rodzaju opłat eksploatacyjnych. Przewidywany okres pracy biogazowni to minimum 25 lat.
Biogazownia jest również źródłem ciepła, a więc można je wykorzystać dla celów komunalnych lub technologicznych. Dodatkowo biogazownie przyczyniają się do podnoszenia poziomu ochrony środowiska. Jeżeli biogazownia wykorzystuje odpady do produkcji biogazu, to w sposób kontrolowany przeprowadza się proces fermentacji w szczelnych zbiornikach, likwidując emisję siarkowodoru i amoniaku do atmosfery i innych szkodliwych dla środowiska gazów. Oczywiście jeżeli jest możliwość wykorzystania ciepła, to również ogranicza się emisję CO2 do atmosfery. Warto pamiętać, że odpad pofermentacyjny z biogazowni jest dobrze przyswajalnym nawozem mineralnym. Oznacza to, że przetwarzanie odpadów w biogazowni umożliwia zastępowanie nawozów chemicznych w uprawach rolnych nieszkodliwym dla środowiska nawozem mineralnym.
Koszt budowy biogazowni w przeliczeniu na 1 MW waha się od 3,2 do 3,8 miliona euro. Wysokość kosztów inwestycyjnych zależy od rodzaju instalacji, czyli od tego, jakie surowce są wykorzystywane do produkcji biogazu (odpady czy uprawy celowe). Nie bez znaczenia są również koszty inwestycji w infrastrukturę w otoczeniu biogazowni. Z punktu widzenia profesjonalnych inwestorów ważniejszym wskaźnikiem od kosztu inwestycji jest stopa zwrotu. Istnieją projekty, w których nakłady są wysokie, ale stopa zwrotu jest dużo wysoka. Dla gminy pragnącej rozwijać lokalną energetykę ważne jest więc tworzenie warunków, które zachęcą inwestorów do działania, np. założeniem, że projekt biogazowni musi spełniać warunki uzyskania kredytu komercyjnego bez dotacji. Okres zwrotu takiej inwestycji waha się od ośmiu do dziewięciu lat.
Paweł Jagustyn
dyrektor biogazowni w Liszkowie, prezes zarządu Agrogaz